Truyện ngụ ngôn: Cái chết của cây cổ thụ

 

mượn ảnh minh hoạ của vietnamnet.vn

Xưa có một cây cổ thụ già mọc giữa một khu rừng trên ngọn núi cao. Mùa đông tuyết rơi và trời rất giá lạnh. Một ngày nọ, một con vịt trời bay ngang khu rừng, nó vừa mệt vừa đói nên đã đậu trên tán cây cổ thụ già này để nghỉ ngơi.

Cây cổ thụ khô héo cất tiếng chào hỏi: “Anh bạn ơi, có phải anh từ phương xa bay tới đây không?”

Vịt trời trả lời: “Vâng, tôi từ một nơi rất xa, rất xa, bay đến đây. Khi ngang qua khu rừng này, tôi đã trông thấy anh và quyết định dừng lại nghỉ ngơi một chút”.

“Nơi anh đến có đẹp không?” - Cây cổ thụ hỏi.

“Vâng, đó là một nơi vô cùng tươi đẹp. Có hoa cỏ, sông suối và hồ. Tôi có nhiều bạn bè ở đó, như là sóc nhỏ, cá nhỏ và thỏ. Chúng tôi sống rất hạnh phúc và hoà đồng với nhau. Đó thực sự là một nơi vô cùng xinh đẹp và ấm áp. Không hề lạnh lẽo và đóng băng như ở đây” - Vịt trời đáp.

Cây cổ thụ thở dài: “Ồ, thật vậy không? Anh thật may mắn! Ở đây không ấm áp, thời tiết thường lạnh buốt. Tôi chưa bao giờ rời khỏi chỗ này, cũng không có bạn bè nào, cuộc sống của tôi rất đơn độc”.

Vịt trời cũng buồn bã thở dài: “Ôi, thật đáng tiếc! Cuộc sống của anh cô đơn biết bao, và chút ấm áp mà anh biết quá ít ỏi”.

Ngay lúc đó, một nhóm người đi ngang qua khu rừng. Họ mệt mỏi, kiệt sức và lạnh cóng. Một người trong số họ nói: "Chỉ cần có lửa, chúng ta sẽ được sưởi ấm và nghỉ ngơi”.

Bất ngờ, họ trông thấy cạnh đường có một cây cổ thụ khô héo và hào hứng bước tới. Khi vịt trời nhìn thấy những chiếc rìu trong tay họ, nó nhanh chóng bay lên và đáp xuống gần đó.

Một vài người đàn ông giơ rìu lên và chặt cây cổ thụ ngã xuống. Sau đó, họ chặt nó thành từng khúc củi.

Không lâu sau, một ngọn lửa đã được nhóm lên. Ngọn lửa bùng cháy bất chấp tuyết trời lạnh giá. Người dân ngồi quây quần bên đống lửa tận hưởng hơi ấm. Khi không còn bị đóng băng và cái lạnh được xua tan, họ mỉm cười mãn nguyện.

Lúc này, vịt trời thốt lên: "Thật là một cây cổ thụ đáng thương, anh đã quá cô đơn, sống một mình trong thế giới lạnh lẽo này, và bây giờ anh còn gặp phải kết cục khủng khiếp như vậy nữa”.

Cây cổ thụ mãn nguyện mỉm cười trong ánh lửa: “Anh bạn nhỏ của tôi, cho dù tôi có vẻ cô đơn như thế nào trong mắt anh, nhưng kết thúc cuộc đời tôi đã mang lại ánh sáng và sự ấm áp cho người khác. Nhưng anh biết đấy, cuộc đời tôi vẫn chưa thực sự kết thúc”.

Giữa những sóng gió lớn đi qua cuộc đời, chỉ khi chia sẻ và cho đi, chúng ta mới có thể thấy mình đến gần hơn với một nơi thực sự tốt đẹp.

Trà kinh.

 st trên net

10 chương của Trà Kinh, Lục Vũ biên soạn đến nay là cuốn chuyên khảo đầu tiên về chè trên thế giới. Cuốn sách chia thành 10 mục:

1.    Nhất chi nguyên: nói về nguồn gốc cây chè, ảnh hưởng của các điều kiện thiên nhiên đến chất lượng chè, công dụng của chè đối với sinh lý con người.

2.    Nhị chi cụ: nói về 15 công cụ trồng chè, hái chè, chế biến chè.

3.    Tam chi tạo: nói tiêu chuẩn phẩm cấp búp chè đối với các loại trà thành phẩm khác nhau, yêu cầu của chế biến trà.

4.    Tứ chi khí: giới thiệu 25 dụng cụ pha (nấu) chè, uống chè.

5.    Ngũ chi chủ: bàn về pha (nấu) trà, nêu lên các tiêu chuẩn phẩm chất trà.

6.    Lục chi ẩm: nói về uống trà, phương pháp pha trà, gồm 9 thao tác trong ẩm trà hay còn gọi là Cửu đạo trà.

7.    Thất chi sử: ghi chép các danh nhân yêu thích chè và các trà thoại về trà, lịch sử cây chè, đồng thời còn giới thiệu về công dụng chữa bệnh của chè.

8.    Bát chi xuất: nói về các vùng chè, phân bố các vùng chè Đời Nhà Đường, bình luận về chất lượng trà của các vùng.

9.    Cửu chi lược: nói về khả năng đơn giản hoá một số khâu trong chế biến trà, phân loại trà trong một số điều kiện đặc thù: tại các chùa ở những vùng sâu xa, trên núi cao.

1.  Thập chi đồ: nói về các tranh ảnh vẽ về trà treo lên tường hay bầy biện trong nhà, để khỏi bị lãng quên.

Cuốn Trà Kinh là cuốn sách Bách khoa toàn thư về chè lâu đời nhất từ đời Nhà Đường và có ảnh hưởng sâu xa, rộng lớn đến các đời sau này của Lục Vũ.

Cửu đạo trà

Ngoài 10 chương của Trà Kinh, Lục Vũ còn tổng kết lần đầu tiên trên thế giới cách uống trà trong cuốn Trà Kinh thành cửu đạo trà, làm cơ sở cho cách uống trà ngày nay, bao gồm 9 chữ: phẩm, ôn, đầu, trúng, mân, phục, chân, kính, ẩm.

1.    Phẩm: đánh giá phẩm chất trà bằng ngoại hình trà khô.

2.    Ôn: dùng nước sôi rửa sạch sẽ ấm chén pha trà, để tăng nhiệt độ nhằm chiết xuất tối đa các thành phần hữu hiệu của trà.

3.    Đầu: bốc một lượng trà thích đáng vào trong ấm, không quá nhiều hay quá ít, căn cứ vào loại trà và sở thích của khách uống trà.

4.    Trúng: pha nước sôi ít một, không đổ đầy ngay cả ấm một lần.

5.    Mân: hãm nước sôi đậy nắp kín, 1 đến 2 phút để cho cánh trà nở ra.

6.    Phục: lại tiếp tục pha nước sôi đầy ấm, để chiết xuất tối đa các thành phần hữu hiệu.

7.    Chân: rót nước trà trong ấm pha vào chén uống trà.

8.    Kính: dâng chén trà một cách kính cẩn mời khách uống.

9.    Ẩm: vừa uống vừa thưởng thức hương vị, vừa khen thơm ngon.

Sáu hướng không kê giường

 

Có lẽ, đa số các bạn không tin vào Phong Thuỷ. Trước đây tôi cũng vậy. Chỉ nghĩ đến câu nói các Cụ xưa: “Lấy vợ hiền hoà, làm nhà hướng Nam” hoặc “Làm nhà xoay cửa hướng Nam, xoay lưng hướng Bắc không làm cũng no” mà khi lập nghiệp, xây nhà tôi mua đất làm nhà hướng Nam. No ấm thì đương nhiên rồi, tất nhiên khó tránh được chuyện nọ kia nhưng rất dễ hoà giải. Hay hơn nữa là, cây cối vô cùng tốt tươi (từ hoa lan, cây cảnh đến rau ăn trồng trong thùng xốp...). Từ đó mình nghiệm ra đến chuyện Phong Thuỷ gường ngủ mà bàn để mọi người cùng tham khảo. (Đây là dựa trên thực tế cộng với đọc sách cổ để có chút ý kiến mà thôi).

Hàng ngày, chúng ta đều quan tâm đến bữa ăn và giấc ngủ và có thể nói là ưu tiên hàng đầu, ít nhất 1/3 thời gian trong ngày phải được dành cho việc ăn - ngủ để duy trì nguồn năng lượng dồi dào như câu “Ăn no, ngủ kỹ là tiên”.

Không biết mọi người đã từng nghe câu: “Sáu hướng không kê giường, thuận buồm không mắc nợ” hay không, mặc dù thoạt nhìn sẽ thấy nó có liên quan đến giấc ngủ, nhưng làm sao hiểu được ý nghĩa của nó? Còn cái gọi là 6 hướng không được kê đầu giường là 6 hướng nào?

Thực ra câu này về mặt ngôn từ khá đơn giản, cũng không khó hiểu, có nghĩa là khi kê giường trong nhà tuyệt đối không được đặt đầu giường đối diện với 6 hướng sau để cuộc sống thuận buồm xuôi gió, công việc kinh doanh suôn sẻ, đó là điều đương nhiên được các đại gia đúc kết.

Chúng ta hãy cùng xem xét giường nhà mình có phạm phải 6 hướng dưới đây không nhé!

Thứ nhất: Đầu giường không đối diện với cửa sổ

Thông thường, khi chúng ta thiết kế một ngôi nhà, trong phòng ngủ nhất định phải lắp cửa sổ, lúc bình thường không những có thể thông gió mà còn khiến căn phòng có thêm nhiều ánh sáng, ánh sáng khiến chúng ta khá thoải mái.

Ta đặt giường đối diện với cửa sổ, chúng ta sẽ thấy ánh sáng sẽ chiếu trực tiếp vào mặt ta, vậy sao ngủ yên? Thứ nữa, mùa đông hoặc những ngày nhiều gió, gió lạnh buốt thật sự rất khó chịu, kê giường đối diện với cửa sổ chẳng khác nào thả mình vào gió, rất dễ bị cảm lạnh hay khi trời mưa, mưa có thể hắt vào đầu giường, đương nhiên sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cảm giác khi ngủ!

Thứ hai: Đầu giường không quay về hướng tây

Các Cụ hay nói ‘cưỡi hạc về hướng tây’, nếu thật sự đặt đầu giường quay về hướng tây, nghe có vẻ không tốt lắm, sẽ khiến người ta cảm thấy khó chịu, cho nên nó nên tránh.

Thứ ba: Đầu giường không đối diện với cửa ra vào

Thực tế điều này là đúng vì có vẻ không được riêng tư, nếu nhà có khách đến chơi, vừa mở cửa đã thấy đầu giường, có thể khiến cả hai bên có chút xấu hổ.

Thứ tư: Đầu giường không được đối diện với gương

Chúng ta đều hiểu rằng gương có tính phản chiếu, vì vậy khi gương đối diện với đầu giường, nếu ánh nắng chiếu vào gương một chút sẽ bị phản chiếu trực tiếp vào đầu giường, có thể khiến bạn bị chói mắt. Và đầu giường đối diện với gương, nếu bạn thức dậy vào ban đêm và đột nhiên nhìn thấy một người trên đầu giường, tất nhiên cũng đừng sợ hãi, như trong rất nhiều câu chuyện ma hiện trong gương trên đầu giường.

Thứ năm: Đầu giường không được kê dưới xà nhà

Vì những thanh xà này rất dễ làm giảm chiều cao sàn nhà, đặc biệt trông rất buồn tẻ, nếu thật sự kê đầu giường ngay dưới thanh xà, khi ngủ thường sẽ cảm thấy rất ngột ngạt, vì vậy tốt nhất không nên kê đầu giường.

Thứ sáu: Đầu giường không được đối diện với phòng vệ sinh

So với các phòng khác trong phòng, phòng vệ sinh chắc chắn không phải là một nơi tốt, không chỉ môi trường thường xuyên ẩm ướt mà lúc nào cũng có vẻ hơi bẩn khiến người ta cảm thấy không thoải mái.

Do đó, nếu đặt đầu giường đối diện với phòng tắm, bạn có thể hình dung mùi hôi như thế nào, dễ mang theo hơi ẩm hoặc vi khuẩn vào giường, về lâu dài sẽ rất có hại cho thể chất và tinh thần.

Biết thêm để sống Thọ, sống Khoẻ

St và biên soạn

 

Già không phải là một bệnh nhưng già tạo điều kiện cho bệnh phát sinh và phát triển. Để sống thọ, sống khỏe, chúng ta nên kiên trì áp dụng:

1. 10 bài học về sức khỏe đó là:

- Bớt ăn thịt, ăn nhiều rau

- Bớt ăn mặn, ăn nhiều chất chua

- Bớt ăn đường, ăn nhiều hoa quả

- Bớt ăn chất bột, ăn nhiều sữa

- Bớt mặc nhiều quần áo, tắm nhiều lần

- Bớt đi xe, năng đi bộ

- Bớt phiền muộn, ngủ nhiều hơn

- Bớt nóng giận, cười nhiều hơn

- Bớt nói, làm nhiều hơn

- Bớt ham muốn, chia sẻ nhiều hơn

Những bài học trên có tác dụng rất lớn đối với những người bị tăng huyết áp, bệnh tim mạch, ung thư dạ dày, viêm gan...

2. Khi đã về già,  cần chú ý một số đặc điểm sau của tuổi già:

- Người già thường mắc nhiều bệnh cùng một lúc, có bệnh dễ phát hiện, nhưng cũng có bệnh rất kín đáo, tiềm tàng, nguy hiểm.

- Triệu chứng ít khi điển hình, không ồ ạt, không rõ rệt, nên khó chuẩn đoán, dễ sai lạc nếu bác sĩ ít kinh nghiệm.

- Khả năng phục hồi sức khỏe sau các trận ốm thường chậm hơn so với người trẻ, nên sau điều trị phải có thời gian an dưỡng.

3. Một số biện pháp làm giảm tốc độ lão hóa:

Học thuyết âm dương của y học cổ truyền chứng minh con người là một chỉnh thể giữa âm dương, giữa khí và huyết. Luôn luôn thăng bằng với nhau từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, từ trong ra ngoài, từ ngoài vào trong theo một quy luật nhất định, để duy trì sự sống của con người được bền vững dài lâu. Vì thế muốn giảm tốc độ lão hóa cần phải:

a) Về tư tưởng luôn luôn lạc quan yêu đời, chủ động gạt bỏ những cái làm ảnh hưởng đến bộ não, hạn chế tối đa nỗi cô đơn, giải quyết tốt nhất mối quan hệ xã hội và gia đình, có triết lý sống đúng; phải chú ý cả 3 vấn đề: lẽ sống, lối sống và hành động sao cho khoa học văn minh để loại trừ 7 nguyên nhân gây bệnh của Đông y là : hỷ, nộ, ưu, tư, bi, kinh, khủng.

b) Thường xuyên luyện tập đều đặn về trí tuệ và thể lực như đọc sách báo, nghe đài, xem TV... đồng thời tập thể dục thể thao, đi bộ, tập thở, tĩnh tâm thư giãn, v.v... phù hợp với hoàn cảnh và sức khỏe từng người.

c) Sinh hoạt điều độ, không làm gì quá sức bình thường, giữ gìn trạng thái cân bằng giữa ngủ và nghỉ, giữa ăn và làm, giữa trí óc và chân tay, giữa trong nhà và ngoài trời, giữa lười và chăm, v.v... cũng rất quan trọng.

d) Ăn uống đúng và đủ theo khả năng của mình, không nên nghiện bất cứ thứ gì, hạn chế thịt nhất là mỡ, ăn nhiều rau quả tươi, giảm chất bột, giảm bánh kẹo, bảo đảm cân bằng thức ăn âm và dương, giữ người không béo và cũng không gầy.

Không được bỏ chất bột. Nên nhớ con người là giống ăn ngũ cốc, nên thức ăn cho người phải 80% là ngũ cốc còn 20% là rau quả và các thứ khác, không nên ăn quá no, người già rất cần đạm ở đậu tương, vừng lạc, tôm cua, ốc hến...

Biết cách sống khoa học và chủ động, chúng ta có thể làm chậm được quá trình lão hóa, kéo dài được tuổi thọ, có thể điều chỉnh được chiếc đồng hồ sinh học trong con người chúng ta chạy chậm lại, ta cũng có thể giữ bộ máy cực kỳ tinh vi của ta được bền vững lâu dài hơn.

------------

 Các bộ phận trong cơ thể con người bắt đầu thoái hóa vào tuổi nào ?

Các bác sĩ người Pháp đã tìm thấy chất lượng tinh trùng bắt đầu suy thoái từ tuổi 35, bởi thế khi người đàn ông 45 tuổi thì một phần ba số lần mang thai sẽ dẫn đến sẩy thai.

Não bắt đầu suy thoái lúc 20 tuổi

Khi chúng ta trưởng thành, các tế bào não bị giảm dần. Và não cũng teo nhỏ lại. Khởi đầu con người có 100 tỉ tế bào não, nhưng đến tuổi 20 con số nầy giảm dần, và đến tuổi 40 con người mất mỗi ngày 10.000 tế bào ảnh hưởng rất nhiều đến trí nhớ và có tác dụng rất lớn đến tâm sinh lý người già...

Ruột bắt đầu suy giảm từ tuổi 55

Ruột tốt có sự cân bằng giữa các vi khuẩn có ích và có hại. Vi khuẩn có ích sẽ giảm đi đáng kể sau tuổi 55, đặc biệt ở phần ruột già. Sau 55 tuổi bộ tiêu hóa bắt đầu xấu đi và sẽ gây hại cho các bệnh đường ruột. Táo bón là một bệnh thông thường của tuổi già, cũng như dịch vị từ bao tử, gan, tuyến tuỵ, ruột non bị suy giảm.

Bọng đái bắt đầu suy thoái từ tuổi 65

Người già thường mất kiểm soát bọng đái Nó bắt đầu co lại đột ngột, ngay cả khi không đầy. Phụ nữ dễ gặp trục trặc này hơn khi chấm dứt kinh nguyệt. Khả năng chứa nước tiểu của bọng đái một người già chỉ bằng nửa so với người trẻ tuổi, khoảng 2 cốc ở tuổi 30 và 1 cốc ở tuổi 70. Điều này khiến người già phải đi tiểu nhiều hơn, và dễ nhiễm trùng đường tiểu.

Vú bắt đầu thoái hóa từ năm 35 tuổi

Khi người đàn bà đến 30 tuổi thì vú mất dần các mô và mỡ, sự đầy đặn và kích cỡ của bộ vú bị suy giảm. Khi 40 tuổi núm vú bị teo lại và vú thòng xuống.

Phổi lão hóa từ tuổi 20

Sụn sườn vôi hóa, lồng ngực biến dạng, khớp cứng ảnh hưởng tới thở, nhu mô phổi giảm đàn hồi, giãm phế nang. Dung tích của phổi bắt đầu giảm dần từ tuổi 20. Ðến tuổi 40 có nhiều người đã bắt đầu khó thở vì các cơ bắp và xương sườn buồng phổi bắt đầu xơ cứng .

Giọng nói bắt đầu yếu và khàn kể từ tuổi 65

Phụ nữ có giọng khàn và nhỏ trong khi đàn ông giọng cao và nhẹ

Mắt lão hóa từ năm 40 và từ tuổi này phần lớn phải mang kiếng, không còn nhìn rõ một vật ở xa. Khả năng tập trung của mắt kém hơn do cơ mắt yếu hơn.

Tim lão hóa từ tuổi 40

Khối lượng cơ tim giảm. Tuần hoàn nuôi cơ tim cũng giảm, suy tim tiềm tàng, huyết áp tăng dần...Sức bơm của tim giảm dần vì các mạch máu giảm sự đàn hồi. Các động mạch cứng dần và bị mỡ đóng vào các thành mạch máu cung cấp cho tim cũng bị giảm bớt. Ðàn ông 45 tuổi và đàn bà 55 dễ bị đau tim.

Gan lão hóa từ năm 70

Chức năng chuyển hóa và giải độc giảm. Tuy nhiên gan là một bộ phận gần như không chịu khuất phục tuổi tác. Người ta có thể ghép gan của một ông già 70 tuổi cho một người 20 tuổi.

Thận lão hóa năm 50

Số đơn vị lọc chất thải khỏi máu bắt đầu giảm xuống ở tuổi trung niên.

Tuyến tiền liệt lão hóa vào năm 50

Hệ thống sinh dục nam gồm có: tinh hoàn và bộ phận sinh dục phụ như đường dẫn tinh, tuyến tiền liệt, tuyến hành niệu đạo, túi tinh và dương vật.Tuyến tiền liệt thường lớn dần theo tuổi tác. Khi tuyến tiền liệt tăng kích thước sẽ ép vào niệu đạo và bàng quang, gây khó khăn cho tiểu tiện. Nó gây nên triệu chứng tiểu ngập ngừng, tiểu nhiều lần, tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu và tiểu khó.

Xương lão hóa hóa vào tuổi 35.

Cho đến giữa những năm 20 tuổi, mật độ xương vẫn còn tăng. Trẻ em xương lớn rất nhanh, cứ mỗi 2 năm lại thay đổi toàn bộ xương cũ, nhưng đến tuổi 35 thì xương đã lão, hiện tượng mất xương bắt đầu như một quá trình già cả tự nhiên.

Răng suy từ tuổi 40.

Răng bị hao mòn. Dễ bị bệnh nha chu. Niêm mạc bị teo dần

Bắp thịt lão hóa từ năm 30

Thông thường bắp thịt khi bị lão hoá thì được tái tạo ngay, nhưng đến tuổi 30 thì tái tạo ít hơn là lão hóa. Ðến tuổi 40, mỗi năm bắp thịt bị sút giảm từ 0.5 đến 2 %. Vì thế người già khó giữ thăng bằng, trở thành chậm chạp, dễ bị ngã và gẫy xương.

Nghe giảm đi kể từ giữa năm 50

Rất nhiều người bị lãng tai kể từ năm 60.

Da suy giảm kể từ năm 20.

Chúng ta đã giảm dần việc sản xuất chất keo dính của da từ giữa tuổi 20. Việc thay thế các tế bào chết cũng chậm dần.

Vị giác và khứu giác giảm từ năm 60.

Thông thưuờng chúng ta có thể nếm được 100.000 vị trên lưỡi. Các vị này chúng ta chỉ nếm được phân nửa khi già và đến tuổi 60 thì không còn ngửi và nếm một cách chính xác được nữa

Sinh sản mất khả năng từ năm 35.

Khả năng sinh nở của phụ nữ bắt đầu giảm sau tuổi 35, vì số lượng và chất lượng trứng trong tử cung giảm xuống.

Tóc lão hóa từ tuổi 30.

Thông thường cứ 3 năm thì tóc cũ sẽ được thay thế toàn bộ tóc mới. Và đến năm 35 tuổi thì tóc không còn đen nhánh nữa mà ngả màu đen xám và rụng dần đi

Hành hương đất Phật chùa Hương (phần 1)

       Trước đây, hồi còn công tác, lại có sức khoẻ nên năm nào đầu Xuân, năm mới cũng hành hương về chùa Hương mồng Hai, Yên Tử mồng Ba. Từ độ covid không có điều kiện nữa, cũng buồn vì đã thực hiện được những hơn 30 năm cơ mà.

Không đến được chùa Hương, nhưng những ấn tượng trên đường hành hương đất Phật còn lưu ấn mãi, không phai.

Khi đi, cũng chả chuẩn bị nhiều. Đồ cúng 3 nơi chính là đền Trình, chùa Thiên Trù và động Hương tích thôi. Tuỳ thời tiết mà chuẩn bị đồ mặc, nhưng gọn, nhẹ để còn có sức leo núi. Thêm chút nước uống, còn đồ ăn thì hưởng lộc đồ cúng.

Lộ trình đi thăm quần thể Hương Sơn, thông thường có 3 tuyến chính mà du khách và khách hành hương đến đất Phật thường lui tới:

      -  Tuyến đường chính đưa tới chùa Hương Tích.

      -  Tuyến đường thứ hai đưa tới chùa Hinh Bồng.

      -  Tuyến đường thứ ba đưa tới chùa Tuyết Sơn.

Trong đó, tuyến đường chính để vào động hay chùa Hương Tích là “trung tâm điểm” thu hút nhiều nhất.

Với ba tuyến trên, ta không thể đi hết trong vòng một ngày, nhanh lắm cũng phải mất hai ngày, thong thả phải mất ba ngày mới tạm nói là ta đã đi gần hết những điểm chính của quần thể này.

 

Cách nhà Hà Nội khoảng 60 cây, qua Hà Đông, rẽ trái ở Ba La đi Vân Đình, theo đê, qua Tế Tiêu là tới Bến Đục (làng Đục Khê). Đây đã là cửa ngõ đất Phật rồi. Đi đoạn nữa là tới bến Yến (làng Yến Vỹ - đuôi chim nhạn).

Đi đã nhiều lần nên chỉ quen thuê 1 nhà đò chở cho thuận tiện. Điện nhắn trước nên chị nhà đò đã đợi sẵn tại bến đưa sang đền Trình.

Đền Trình, tên tự là “Ngũ Nhạc linh từ”, có kiến trúc bề thế như một ngôi đình làng. Trong sân, trước cửa đền có con voi đá đóng yên cương và ghế kiệu trên lưng. Một lư lớn bằng xi măng cũng được đặt ngay giữa sân để đốt vàng hương. Tuy chúng tôi đi chùa Hương sớm trước ngày mở Hội nhưng thấy du khách đã đổ về đây không phải là ít. Trong đền thờ, khói nhang nghi ngút đến nghẹt thở, có con ngựa gỗ to sơn son và trên bệ thờ có tượng tướng quân thời vua Hùng. Chung quanh chùa, vài cây si lâu đời mọc rễ chằng chịt với những hình thể uốn lượn rất đẹp, đẹp không thua gì những cây si ở phủ Tây Hồ ở Hà Nội. Ngay sau đền là tòa nhà hai tầng có tháp vươn lên khỏi hàng cây cao trông rất đẹp.

Khách hành hương thường đều đến đền Trình như một sự “trình diện” hay “cáo kiến” với các vị thánh, thần ở đây trước khi vào chùa Hương để mong khi vào chùa cầu xin, họ tin rằng những điều cầu khẩn những điều tốt lành sẽ được có kết quả hơn.

Bên đền Trình có năm ngọn núi gọi là núi Ngũ Nhạc, cho nên đền này còn được gọi là đền Trình-Ngũ Nhạc. Gọi như thế cũng để phân biệt với đền Trình-Phú Yên nằm trên tuyến đường suối Tuyết. Suối Tuyết sẽ đưa du khách đi thăm khu vực quần thể động Tuyết Sơn và chùa Bảo Đài (trên tuyến đường thứ ba đến chùa Tuyết Sơn).

Trở ra, lên thuyền để ta vào chùa trong - ấy là tôi đi tuyến chính lên động Hương tích.

 Thuyền từ từ lướt nhẹ theo dòng suối Yến. Nước vỗ vào mạn thuyền nghe thật vui tai. Cảnh vật ở đây, đúng là cảnh thiên thai, đẹp như một bức tranh sơn thủy. Trước là núi, hai bên là núi, trên cao là trời xanh, ở giữa là dòng suối lững lờ trôi một cách êm đềm, bình thản.

 Núi có cái đẹp của núi. Núi không cao nhưng trùng trùng điệp điệp, lớp trước lớp sau, lớp tỏ lớp mờ, lớp ẩn lớp hiện. Mầu sắc của núi biến đổi luôn luôn theo ánh sáng mặt trời đang lên.

Nước có cái đẹp của nước. Suối Yến không sâu nhưng mở rộng ra như thể không bờ. Nếu có bờ, cũng chỉ là bờ của những thửa ruộng đồng ngập nước. Từ lòng suối ngoi lên những mảng “cỏ xanh”. Thêm vào đó, những đám rong rêu lay động, lập lờ trong lòng suối như tóc tiên buông xõa cuốn nhẹ lấy mái chèo.

Trong làn nước nhẹ mọc rêu xanh,

Như gấm mơ hồ dưới thủy tinh.

Chèo khỏa, chèo lên, chèo lại khỏa,

Thuyền đi trên vạn sắc màu xinh.

          (Trích bài “Thăm Cảnh Chùa Hương” của Xuân Diệu)

Hình bóng phản chiếu trên nước của núi và mây như quyện lại với nhau một cách hài hòa và cùng trôi chẩy theo chiếc đò.

Qua mỗi khúc ngoặt hay quanh co của suối, cảnh vật lại đột ngột thay đổi. Quang cảnh thật hùng vĩ nhưng vẫn dung dị êm đềm như thơ, vẫn mang cái tinh khiết thoát tục của nơi đất Phật. Ai đặt chân đến đây cũng thấy lòng mình thanh thản, xa hẳn cõi bụi trần. Người ta đến đây, với cảnh trí này, không phải chỉ để ngắm cái cảnh đẹp của thiên nhiên mà còn tự muốn bỏ đi những vướng mắc, trần trượt của bản thân mình trong đời sống hàng ngày.

Như khi ta thấy những mỏm núi chìa hẳn ra ngoài suối với hình thù ngộ nghĩnh. Hay ngay trên đỉnh của ngọn núi nhỏ nằm sát bên bờ suối có một chiếc miếu nhỏ nằm chênh vênh trên đó nhưng lại tuyệt đẹp, thanh thoát, in bóng vươn lên trên nền trời cao. Hay bất chợt, cùng bắt gặp những hang động hiện ra với những mảng dây leo buông tỏa xuống như mành. 

Khung cảnh nên thơ này không phải chỉ là cái đẹp của núi, của suối và của mây không thôi, mà nó còn được tô điểm bởi những rặng cây thẳng tắp mọc trên triền núi cùng với cái dáng vươn cao của những cây gạo. Người ta nói, những cây gạo này, hoa sẽ đỏ rực như những đốm lửa đỏ in trên nền trời xanh vào mùa hè.

Vài con trâu hững hờ ăn cỏ trên đồng, cùng hình ảnh vài ngư phủ đang bì bõm đánh dậm trên cánh đồng chiêm, hay hình ảnh của người tiều phu đang lom khom vác củi rừng trên triền núi, tất cả đều là những nét chấm phá khá đặc biệt của vùng Hương Sơn. Những nét chấm phá ấy còn hòa trong tiếng chuông trầm buồn ngân lên từ những ngôi cổ tự hay những tiếng ríu rít của đàn chim sáo trên cành cây cổ thụ.

Thuyền càng vào sâu, cảnh vật càng đẹp và nên thơ. Có những áng mây trắng vương trên đỉnh núi. Bóng núi và mây in trên mặt nước, đôi khi làm ta cứ lầm tưởng như trên mặt suối đương phủ một lớp sương mù bay bay. Tiếng nước vỗ mạn thuyền nghe thật êm ả làm sao. 

Chẳng mấy chốc chúng tôi thấy một chiếc cầu bắc ngang qua suối Yến. Cô lái đò chỉ:

      - Đó là cầu Hội.

Cầu Hội có dáng “hình thang” thật đơn giản, cao và thông thoáng. Chỉ là chiếc cầu gỗ mảnh khảnh nên nó lại phù hợp, hài hòa với sự êm đềm lắng đọng của cảnh vật chung quanh. Vì cầu Hội cao và thông thoáng nên thuyền qua lại ngược xuôi dưới gầm cầu được dễ dàng. Dưới gầm cầu, bóng núi và mây vẫn lung linh, trôi chảy theo dòng suối mà không bị vướng mắt, hay bị cắt ngang hoặc che lấp.

Mây luồn đáy nước qua cầu

Thuyền đi tưởng núi quay đầu trông theo.

          (Trích bài “Trên Đò Suối” của Hằng Phương)

Khu cầu Hội có những cây gạo rất to và đẹp. Chim chóc từng đàn bay về ríu rít trên cành những cây hoa gạo này.

Từ phía chân cầu bên trái của cầu Hội có con đường dẫn đến chùa Thanh Sơn.

Từ phía chân cầu bên phải của cầu Hội có hang Sơn Thủy Hữu Tình và còn có con đường đi vào làng Hội Xá.

 Hỏi cô lái đò:

 - Hàng ngày cô lái thuyền trên suối, với cảnh đẹp như thế này chắc cô thích lắm nhỉ?

- Vâng, có những hôm mây xuống thật thấp, mây trắng là là trên sườn núi. Trên mặt suối cũng có mây. Những hôm như thế thì đẹp lắm. Em cứ tưởng như em đang ở trên trời hay trên tiên cảnh. Có hôm sương mù, mọi cảnh vật như ẩn như hiện. Tuy lúc đó trời đất âm u, ảm đạm nhưng lòng mình cứ lâng lâng thanh tịnh thoát tục. Có những hôm trăng sáng, nước và ánh trăng như quyện vào nhau. Cảnh đêm yên tĩnh, em chỉ còn nghe thấy tiếng mái chèo khua nước, thỉnh thoảng lại nghe tiếng chuông chùa thánh thót vang ra. Nhìn lên trời thì sao sáng đầy trời....

- Thế cô chèo đò trên suối có thường gặp những chuyện vui buồn gì không?

- Chuyện buồn thì ít thôi. Em chỉ chèo thuyền cho khách hành hương thưởng ngoạn cảnh đẹp của Hương Sơn. Với lòng người lúc đó mở rộng theo đức Phật nên cũng chẳng ai muốn làm buồn lòng ai. Chỉ có những hôm nào, em không được khoẻ người thì chèo thuyền cũng thấy uể oải lắm.

Rồi nói tiếp:

- Chúng em chỉ được làm công việc chèo thuyền nhàn hạ này trong mấy tháng mùa xuân thôi. Khi hội chùa Hương chấm dứt, số đông chúng em lại trở về nghề làm ruộng, trồng dâu, nuôi tằm hay lên rừng kiếm củi, hái mơ. Cũng vất vả lắm. Chiều tối, có khi em phải làm thuê, nhận “kén” về, luộc, rồi “đánh kén” thành “chỉ tơ” (chỉ tơ dệt vải) tới khuya mới được đi ngủ.

Chúng tôi đi thuyền trên suối Yến, vừa được ngắm cảnh đẹp vừa được trò truyện với cô lái đò dễ mến một cách chân tình. Một kỷ niệm thật khó quên.

Chẳng bao lâu, bến đò Trò đã hiện ra với đông đảo đám thuyền chở khách, cái đi vào cái trở ra. Được biết, vào ngày hội chùa Hương nơi bến đò này đông nghẹt những thuyền và người vào ra tấp nập. Hội chùa Hương kéo dài từ mùng 6 tháng Giêng tới cuối tháng Ba âm lịch.

Thuyền ghé khua bờ đá

Chim mừng, rừng véo von

Suối đến đây dừng lại

Tiễn khách trèo lên non.

          (Trích bài “Đi Chùa Hương” của Phạm Hổ)

Cô lái đò tắp vào bến, tìm nơi tốt để chúng tôi có thể dễ xuống thuyền. 

Bến đò Trò hay còn gọi là bến đò Thiên Trù. Dẫy thuyền nằm san sát im lìm chờ khách ngay dưới chân núi Mâm Xôi, có cây cổ thụ. Không xa đó, dãy quán ăn và quán bán đèn nhang, với nhiều hàng bán quà kỷ niệm cho khách thập phương đi lễ chùa.

Chùa Thiên Trù, tức “chùa Ngoài” gần ngay đó. Đi hết thêm một dốc nhỏ, chúng ta tới cổng ngoài của chùa. Cổng chùa là một kiến trúc cổ thuần túy Việt Nam, rất đẹp. Cổng được xây theo kiểu năm cửa, vòm cửa uốn cong hình bán nguyệt. Cổng hai tầng và có nhiều mái. Phía trên cửa giữa có hàng đại tự “Nam Thiên Môn” (Cửa Trời Nam).

Từ ngoài xa nhìn vào chùa, ta thấy chùa được xây trên một khoảng đất rộng, phẳng, có núi vây chung quanh. Trước mặt là núi, hai bên là núi, phía sau cũng là núi. Những quả núi gần chùa không cao lắm, lại cao đều nhau, không xa nhau, cũng không chen nhau nên trông rất hài hoà. Chùa có kiến trúc thông thoáng không bị gò bó bởi hình ảnh nặng nề của núi.

Hai quả núi có tên là Phụ Mã ở hai bên trái và phải của chùa, núi Sau Chùa ở phía sau của chùa. Ba quả núi này được ví như ba ông “đầu rau” của bếp Thiên Trù. Nhìn rộng ra xa thêm, những núi đứng sau hai quả núi Phụ Mã, bên phải mang tên Tiên Sơn, bên trái mang tên Thung Mang. Bên cạnh núi Sau Chùa là núi Ông Chây. Nếu ta nhìn về chùa Hinh Bồng (cô vừa nói vừa chỉ tay về phía núi Hinh Bồng xa xa) là núi Lão. Sau núi Lão là núi Cỏ Bồng.

Núi bắc “đầu rau” mấy vạn niên

Mà màn biếc thẫm đẹp thiên nhiên?

Thiên Trù một khoảng êm phơi phới,

Núi ngắm nhau xanh một sắc hiền.

     (Trích bài “Thăm Cảnh Chùa Hương” của Xuân Diệu)

Các cụ gọi chùa Thiên Trù này là “Bếp Trời” vì các cụ tin rằng khu đất chùa này, theo phong thủy, tương ứng với chùm sao Thiên Trù ở trên trời. Chùm sao Thiên Trù lại tượng trưng cho cái bếp, cho sự ăn uống. Bếp thì có ba ông “đầu rau” để kê nồi.

Chùa có nhiều cây hoa gạo cổ thụ và có hai hàng cây hoa đại (cây bông sứ) trước cổng vào. Uyên say sưa nhìn ngắm những cây hoa gạo vươn cao.

Nếu ta đến thăm chùa vào giữa tháng hai ta, tức giữa hội chùa Hương thì ta sẽ thấy hoa gạo đỏ rực treo lơ lửng trên cành, có người ví nó trông giống như những đốm lửa nhỏ hiện trên trời xanh. Đẹp lắm! Vào cuối tháng ba, hoa gạo rụng thì tới lượt hoa đại nở rộ.  Hoa đại nở vừa đẹp lại vừa thơm.

Qua cổng là vào tới sân cấp thứ nhất của chùa. Một không gian thoáng rộng được mở ra. Chùa được xây trên mảnh đất hình chữ nhật có chiều dài rất sâu theo kiểu “ngũ môn, tam cấp” (năm cửa, ba tầng bậc). Hai bên sân chùa là những gian nhà bán hàng cơm hay hàng bán quà kỷ niệm.  

Qua sân thứ nhất là tới bậc thềm thứ nhất, có độ hơn chục bậc bước lên cao, tới sân cấp thứ hai. Hai bên sân cấp thứ hai cũng là hai dẫy nhà hàng ăn. Giữa sân có một tháp chuông, kiến trúc ba tầng, mái rất lớn và tuyệt đẹp lại uy nghi. Các người bán quà kỷ niệm rong cứ theo chân chúng tôi mời mua những xâu tràng hạt, mầu nâu có, mầu đen có hay chỉ được làm bằng những hạt cây tròn mộc mạc.

Qua sân thứ hai, chúng tôi lại tới bậc thềm thứ hai, cũng khoảng hơn mươi bậc bước, đưa lên một sân cấp thứ ba cao hơn. Đây là sân của ngôi nhà Tam Bảo, cũng là sân chính của chùa Thiên Trù.  

Chính giữa sân đứng sừng sững một đỉnh đồng cao ba thước và một đỉnh hương đúc bằng xi măng, khói nhang nghi ngút suốt ngày. Hai con sư tử được sơn vàng nằm chầu trước cửa ngôi nhà Tam Bảo.

Ngôi nhà Tam Bảo là công trình kiến trúc chính của quần thể chùa Thiên Trù, một công trình kiến trúc quy mô lớn với phong cách truyền thống. Trên cột nhà Tam Bảo được treo nhiều câu đối sơn son thếp vàng. Bên trong có nhiều tượng Phật và các vị La Hán tạc bằng đá hay gỗ tuyệt đẹp, thể hiện một trình độ nghệ thuật và mỹ thuật rất cao.

Quần thể chùa Thiên Trù liên kết với nhau theo nhiều nền tầng cấp, cao thấp khác nhau rất hài hoà tạo nên một hình dáng kiến trúc tuyệt mỹ, vừa tráng lệ lại vừa thoát tục. Đứng về góc cạnh nào cũng thấy cái vẻ đẹp dung dị mà lại sâu xa của triết lý nghệ thuật xưa và cũng sâu lắng trong sự tôn nghiêm của triết lý đạo Phật.

Ngoài sân chùa có hồ bán nguyệt với hòn non bộ. Cây cối trong chùa xanh tươi mang vẻ đẹp thanh tao, gọn gàng bởi bàn tay con người. Cái đẹp của thiên nhiên hòa trong cái đẹp của nhân tạo làm tăng thêm vẻ siêu thoát của tín ngưỡng.  

Một khu bảo tháp sau chùa được xây dựng để chứa hài cốt của những vị trụ trì chùa này. Ngôi bảo tháp lâu đời nhất là bảo tháp Hoà thượng Viên Quang, được xây vào thế kỷ thứ 17. Tháp được xây bằng gạch đỏ, trên nóc tháp có mái cong như mái chùa.  

Trong chùa Thiên Trù còn có nhiều bảo vật cổ, trong đó phải kể đến quả chuông đúc vào thời Tây Sơn, năm Cảnh Thịnh thứ hai (1793). Quả chuông trước đây được để trong động Hương Tích, sau mới đưa ra Thiên Trù.

Quả thực ai đã đi chùa Hương, hay nói chung là Hương Sơn, ta không thể không đến chiêm ngưỡng cái đẹp, cái thanh thoát của chùa Thiên Trù.