Nếu bạn đã từng tiếp xúc với nhiều người bạn sẽ thấy được rằng đa
phần người Việt Nam có lối tư duy khá hời hợt, thiếu chiều sâu. Không kể đến
những người thuộc tầng lớp lao động bình dân ít học, những người được xem là
trí thức có trình độ đại học trở lên cũng rất nông cạn hời hợt nếu xét với
những người cùng tầng lớp ở những dân tộc khác. Đừng vội nổi nóng hay tự ái khi
tôi nhận xét như vậy. Hãy đọc kỹ bài viết dưới đây để xem mình có những đặc
điểm của một người hời hợt hay không nhé?
12 đặc điểm của một người hời hợt:
1. Có hiểu biết nông cạn và sơ
sài về một vấn đề
Các bạn trẻ bây giờ hiếm có ai
hiểu một cách thấu đáo về một vấn đề nào. Tôi nhiều lần cảm thấy rất bất ngờ vì
có những kiến thức tưởng chừng rất phổ thông, rất cơ bản các bạn đều không biết
hoặc hiểu biết rất sơ sài. Nếu bị bắt buộc phải tìm hiểu thì các bạn trẻ thường
làm qua loa cho có, chứ không hề đào sâu vào. Họ thường có khuynh hướng chọn
những gì ngắn gọn và sợ đọc dài. Chính vì tính hời hợt qua loa này mà rất nhiều
người chỉ cần đọc tiêu đề của một bài báo thôi đã vào phán như mình hiểu hết
mọi chuyện.
2. Không có hứng thú hoặc sự tò
mò đối với kiến thức mới lạ
Kiến thức là vô hạn nên chúng ta
chỉ có thể biết nhiều hoặc biết ít chứ không thể nào biết hết được mọi việc.
Tuy nhiên con người chỉ học được và tiến bộ khi có sự tò mò và hứng thú với
những điều chưa biết. Khi con người trở nên thờ ơ và không hề có đam mê với
kiến thức thì việc học chỉ đơn thuần là nhai lại những gì mà người khác cho
mình chứ không có sự tìm tòi học hỏi. Các bạn học sinh sinh viên ngày nay dường
như thiếu hẳn niềm đam mê với kiến thức. Tôi thường chia sẻ cách học tiếng Anh
của mình lúc trẻ là luôn tò mò với những gì có tiếng Anh mà tôi bắt gặp ở bất
cứ nơi đâu: một câu slogan trên bảng quảng cáo, một bao bì sản phẩm, một hướng
dẫn bằng tiếng Anh ở nơi công cộng… nhưng hầu như rất ít học viên của tôi chịu
để ý đến những điều này. Mỗi ngày tôi đều đọc rất nhiều về nhiều đề tài để tự
nâng cao kiến thức của mình mà vẫn thấy mình còn quá nhiều điều chưa biết và
muốn tìm hiểu.
3 . Lười suy luận, không thích
thử thách
Khi phải đối diện với những vấn
đề hóc búa cần suy luận nghiêm túc, phần lớn các bạn học viên của tôi thường
đưa ra một câu trả lời ngẫu nhiên theo kiểu ăn may rồi chờ câu trả lời của tôi
để ghi chép lại. Nhiều bạn luôn chuẩn bị câu trả lời: “Em không biết!” mỗi lẫn
được hỏi tới như một phản xạ vô điều kiện bất kể câu hỏi đó dễ hay khó. Nhiều
lúc tôi phải nửa đùa nửa thật nói rằng bạn không sợ lương tâm mình cắn rứt khi
trả lời tôi rằng “em không biết” một cách nhanh chóng và dứt khoát như thế.
Lười suy nghĩ là một thói quen giết chết khả năng tư duy của con người và biến
họ thành những kẻ chỉ biết nghe lời người khác bất kể đúng sai.
4. Không có khả năng kết nối và
tổng hợp thông tin
Những người hời hợt thường chỉ
nhìn thấy những thứ nổi trên bề mặt mà ít khi nào chịu khó đào sâu vào những
tầng dưới của một vấn đề. Chính vì vậy họ thường không nhận thức được những ẩn
ý bên trong, không thấy được mối liên hệ giữa những vấn đề có liên quan, không
áp dụng được những kiến thức cũ đã học vào thực tế và cũng không có khả năng
khái quát hóa những điều cụ thể để rút ra một khái niệm chung. Ngược lại, khi
học một khái niệm mang tính chất trừu tượng, họ không có khả năng tự mình liên
tưởng đến những ví dụ cụ thể liên quan đến khái niệm đó. Nói một cách khác,
những người hời hợt học một biết một, học hai biết hai chứ hiếm khi tự mình
liên kết hay tổng hợp những kiến thức rời rạc đã học được.
5. Tranh luận theo cảm tính, ít
khi thấy được tính logic của vấn đề
Thật đáng buồn là hầu hết các
bạn sinh viên, thậm chí thạc sĩ hoặc đã ra đi làm đều không có khả năng trình
bày hoặc lý giải vấn đề một cách có logic. Chính vì lười suy nghĩ và lười tra
cứu tìm tòi, những luận điểm các bạn đưa ra thường rất ngây ngô, thiếu thực tế
và đầy cảm tính như kiểu tư duy của các em học sinh tiểu học. Những lý do đưa
ra thường rời rạc chắp vá, kiểu bất chợt nghĩ tới cái gì thì nói cái đó chứ
không hề có sự sắp xếp hoặc liên kết chúng với nhau theo một thứ tự hợp lý.
Nhiều lúc tôi tự hỏi những năm tháng học đại học đã dạy được cho sinh viên Việt
Nam những kỹ năng gì hay thực sự đã giết chết những kỹ năng quan trọng nhất của
một sinh viên?
6. Sợ nói đến những chủ đề
“nhạy cảm”
Có rất nhiều bạn “trí thức trẻ”
(tạm gọi là thế nếu chỉ dựa vào trình độ học vấn) rất ngại đụng chạm đến những
vấn đề nghiêm túc hoặc nhạy cảm như kinh tế, chính trị, lịch sử, khoa học… vì
những đề tài này rất nhức đầu. Có người còn rất tự hào khi tuyên bố mình không
thích nói về chính trị hoặc quan tâm đến những chuyện “không phải của mình” mà
chỉ quan tâm tới những gì liên quan tới công việc hiện tại là đủ. Nếu bạn chú ý
nghe những câu chuyện của các cô cậu sinh viên thì mới thấy thế giới quan của
họ thực sự nhỏ hẹp một cách đáng lo ngại. Câu chuyện của họ xoay quanh những
việc chơi game, cua gái, cua trai, ăn gì, chơi đâu… thì không có gì nghiêm túc
cả. Gần đây có một bạn trình độ thạc sĩ hỏi tôi BOT là cái gì, em nghe người ta
nói mang máng nhưng không hiểu lắm. Tôi hỏi nếu vậy tại sao em không tự mình
tìm hiểu. Bạn đó cười cười không nói gì và tôi cũng không chắc là bạn có về tìm
hiểu không nữa?
7. Thích theo những trào lưu
mới nổi nhưng không bền
Hễ có trào lưu nào mới, bất kể
là có ý nghĩa hay không thì những bạn trẻ đều theo một cách hăng say nhưng chỉ
cần vài tuần khi có trend mới hơn thì họ lại chạy theo trend mới. Đây không
phải là sự tò mò cầu tiến mà chỉ đơn thuần là sự hời hợt ham vui bên ngoài, cái
gì hot, cái gì dễ thì mình theo nhưng nhanh chóng vứt bỏ nó để đi tìm một món
đồ chơi mới vui hơn, lạ hơn. Còn cái gì cần phải tốn nhiều thời gian để tìm
hiểu thì chắc chắn sẽ không có phần của các bạn. Điều này sẽ giết chết sự kiên
nhẫn và lòng đam mê đối với một điều gì đó nghiêm túc, những đức tính rất cần
thiết cho sự thành công lâu bền.
8. Tin theo những gì hợp ý mình
bất kể tính xác thực
Khái niệm tìm hiểu thông tin đa
chiều để kiểm chứng tính xác thực của thông tin mình nhận được dường như không
hề tồn tại đối với rất nhiều người Việt Nam. Điển hình là trên facebook, rất
nhiều người share hoặc viết những status mà chỉ cần đọc sơ qua là biết là fake
news nhưng họ share bởi vì họ thích nội dung đó. Khi được nhắc nhở, có nhiều
người tìm mọi cách cãi chày cãi cối hoặc công kích cá nhân để bảo vệ sự thiếu
hiểu biết của mình. Chia sẻ thông tin là một điều tốt, nhưng chỉ chia sẻ những
gì hợp ý mình mà thiếu kiểm chứng tính xác thực hoặc không đọc kỹ để tìm ra
những điểm ngụy biện hoặc vô lý chứng tỏ sự hời hợt và lười tư duy của người
chia sẻ.
9. Khả năng sử dụng ngôn ngữ
kém
Muốn đánh giá khả năng tư duy
của một người, hãy quan sát cách họ sử dụng ngôn ngữ nói và viết vì ngôn ngữ là
tấm gương phản chiếu rõ nét nhất của tư duy. Những người sâu sắc là những người
có khuynh hướng sử dụng từ ngữ chính xác, cấu trúc câu gãy gọn và các thức biểu
đạt hợp lý. Vì họ chú trọng đến hiệu quả của việc truyền tải thông tin của mình
đến người nghe nên khi nói hoặc viết họ sẽ tìm cách để đối phương hiểu được
thông điệp một cách rõ ràng, cụ thể và đúng đắn nhất. Họ không nói thừa và cũng
không nói thiếu, không dùng những từ ngữ dễ gây hiểu lầm hoặc khó hiểu và điều
chỉnh giọng nói của mình về âm lượng cũng như biểu cảm hợp lý. Khi viết họ sẽ
chú ý đến cấu trúc câu, lỗi chính tả, cách sử dụng dấu câu, cách viết hoa và
hiếm khi viết tắt. Ngược lại những người hời hợt thường không chú ý đến hiệu
quả của việc truyền tải thông tin qua kênh nói và viết. Họ thường có khuynh
hướng nói tắt nói gọn và hy vọng người nghe phải hiểu những gì mình không nói
hoặc nói dài dòng lê thê những điều không quan trọng. Khi buộc phải phát biểu ý
kiến, họ thường nói một cách miễn cưỡng, không đầu không đuôi với âm lượng chỉ
đủ cho bản thân họ nghe khiến cho người đối thoại phải hỏi đi hỏi lại nhiều lần
hoặc đặt ra nhiều câu hỏi gợi ý nếu muốn nghe được câu trả lời hoàn chỉnh. Khi
viết, những người hời hợt thường viết sai chính tả những từ đơn giản, chấm phẩy
hoặc viết hoa tùy tiện và thường hay viết tắt theo thói quen của mình.
10. Kém ngoại ngữ
Để học tốt một ngoại ngữ, bạn
không thể hời hợt qua loa vì mỗi ngôn ngữ đều chứa đựng một logic riêng của nó.
Học ngôn ngữ không đơn thuần là học thuộc mẫu câu, từ vựng hoặc công thức rồi
lặp lại như cái máy mà phải học cách tư duy của ngôn ngữ đó. Tôi dạy tiếng Anh
nhiều năm nên hiểu rất rõ sự qua loa và hời hợt trong cách tư duy của người
Việt Nam khi học tiếng Anh. Nếu đổ lỗi hết cho chất lượng đào tạo tiếng Anh ở
bậc phổ thông và đại học ở Việt Nam quá kém thì cũng không hẳn vì khi có điều
kiện học nghiêm túc và hướng dẫn tận tình, đa số người Việt vẫn rất ẩu tả trong
các phát âm, dùng thì, sử dụng danh từ theo số ít số nhiều… nói chung là đều là
những lỗi rất đơn giản và rất dễ khắc phục nếu chịu chú ý. Có những lỗi rất cơ
bản được tôi phân tích kỹ, cho rất nhiều ví dụ cụ thể nhưng sau đó thì các bạn
học viên của tôi vẫn sai đúng những lỗi đó hết lần này tới lần khác. Điều này
chứng tỏ rằng các bạn vẫn học tiếng Anh bằng tư duy của người Việt nên không có
sự tiến bộ cho dù học rất lâu.
11. Trình độ thẩm mỹ thấp
Để cảm nhận được những giá trị
thẩm mỹ và nghệ thuật như văn học, âm nhạc, hội họa, điện ảnh hoặc kịch nghệ,
người thưởng thức phải có một trình độ văn hóa và một độ tinh tế nhất định.
Những người hời hợt không có chiều sâu sẽ không thích những tác phẩm đòi hỏi
kiến thức cũng như trình độ để có thể cảm thụ được và thường có khuynh hướng
chọn những gì đơn giản dễ dãi chủ yếu là để giải trí là chính. Và chính sự dễ
dãi thiếu chiều sâu của những sản phẩm giải trí đó tác động ngược lại khiến cho
người xem hoặc người nghe trở nên hời hợt và cảm tính hơn. Nhạc não tình,
truyện và phim ngôn tình, các gameshow truyền hình là những thứ giết chết tư
duy logic của con người hiệu quả nhất vì nó chỉ đánh vào cảm xúc thuần cảm tính
chứ không đòi hỏi suy luận hoặc cảm thụ sâu sắc.
12. Không có tính sáng tạo
Để sáng tạo, con người cần có
một nền tảng kiến thức sâu rộng về một hoặc nhiều lĩnh vực cùng với một trí
tưởng tượng phong phú. Đồng thời một người sáng tạo là một người có tinh thần
cầu toàn và kiên nhẫn rất cao. Đây là những đức tính những người hời hợt thiếu
chiều sâu không có vì cái gì phải mất công mất sức mà không mang lại kết quả
nhanh chóng cho họ đều khiến họ nản lòng và bỏ cuộc. Sinh viên học sinh Việt
Nam học giỏi chủ yếu là học vẹt và rập khuôn chứ sáng tạo thì không thể vì kiến
thức các bạn học chỉ là bề nổi và sự sáng tạo thì bị bóp chết từ trong trứng
nước.
Cách thực hiện:
