Bún nước lèo Cần Thơ

 

Ngồi nhà nhàn nhã lại nhớ tới chuyến đi chưa xa vào miền Tây Nam bộ (Hú hồn đận ấy. Cứ kể mà dông dài ham chơi, không kịp về nhà trước đại dịch thì bô lô ba la, đi bán muối cùng các vị tiền bối rồi). 

Chuyến đi rất thú vị, gặp được người, được cảnh càng thấy mến vùng đất này hơn dù đã nhiều lần tới. Trong chuyến đi cũng được thưởng thức thêm nhiều món ăn mà chỉ ở vùng này mới có, mới ngon chứ về đến Sài Gòn tìm ăn nhưng không còn thấy hương vị như ở miền Tây.

Trong đó, ở Cần Thơ mình được nếm món bún nước lèo. Nói đến bún nước lèo, thì mình nghĩ chắc tựa như bún nước lèo Sóc Trăng, Trà Vinh. Hỏi mấy bác già cùng ngồi ăn trong quán mới hay: Vẫn cách chế biến, vẫn nguyên liệu như bún nước lèo Sóc Trăng, nhưng ở Cần Thơ, một số quán biến tấu lại cho phù hợp với khẩu vị và sở thích người dân vùng này.

Bát (tô) bún có ngon, có hấp dẫn và đặc biệt hay không là nhờ nước dùng. Nước dùng loại bún này thuần pha bằng mắm nấu và được lọc xác cẩn thận, nhìn trong vắt, rất bắt mùi ...Nồi nước lèo muốn có hương vị đậm đà phải được nấu bằng nước dừa tươi với cá lóc kèm thêm chút ngãi bún (hay ngải là do cách phát âm vùng miền).

Củ ngải bún mình thấy trông giống củ nghệ, củ gừng nhưng màu trắng ngà và thân củ nhỏ hơn gừng đôi chút. Còn đối với mắm thì người ta có thể sử dụng mắm lóc, mắm cá bông, mắm cá sặc... để nấu, khi nấu chỉ lấy nuớc trong thuần nhất mà thôi như vậy nước thơm và có mùi đặc trưng. Đặc biệt khi luộc cá phải mở nắp nồi để không bị tanh. Cá luộc xong gỡ hết xương ra. Cá có trứng thì lấy trứng thả vào nồi, mặt nước trông lấm tấm trứng trông rất hấp dẫn. Cá lóc sau khi lấy hết xương đem ướp với ngải bún và sả giã nhuyễn. Còn tôm thẻ thì bóc vỏ, bỏ đầu…(thông tin trên là do các bác cùng ngồi ăn và chị chủ quán thân tình chia sẻ)

Bát bún nuớc lèo toả mùi khá đặc biệt của mắm, hơi nồng nặng nếu là chưa quen ăn. Người ta ăn bún nước lèo với rau thơm, giá sống, hẹ, bắp chuối bào mỏng, rau muống chẻ nhỏ...; khi ăn, nhớ cho vào ít giọt chanh cùng vài lát ớt đỏ sẽ trông hấp dẫn và lôi cuốn hơn. Bát đong đầy đặn, chỉ 1 mà đã no.

Ở Cần Thơ có quán Bún nước lèo trước CLB Hưu Trí, đường Mậu Thận (thường bán từ khoảng 3h chiều) và quán ăn nhỏ nằm xế cổng trường Đại học khu III đường Lý Tự Trọng...Đây là hai quán được đánh giá là ngon nhất Cần Thơ.

Là món ăn bình dân, nên chỉ với cái giá từ 15- 20k là ta đã có một bát bún với đủ thịt quay, cá lóc, tôm thẻ, mực tươi…. Rẻ quá phải không các bạn – không biết sau đại dịch giá có tăng lên nhiều không?

Tuy không là món ăn cao lương mỹ vị hay sang trọng, nhưng Bún nước lèo Cần Thơ vẫn có những nét riêng, ăn một lần là ta sẽ nhớ mãi hương vị đậm đà, dân dã, mộc mạc... như bản tính người dân vùng này vậy.

Các tật của nhà Nho hơn 100 năm trước

 

Bài viết mang tiêu đề “Đời sống hàng ngày hủ bại tầm thường” của học giả Nguyễn Văn Vĩnh, đăng trên Chuyên mục Nhà nho, Đông Dương Tạp chí, năm 1914.

 

Các tật của nhà nho đại khái như sau:

1- Tính lười nhác, làm việc gì không mấy ông chịu chăm chút siêng năng. Đi đâu thì lạng khang rẽ ràng. Sáng không dậy được sớm, mà đứng dậy thì làm thế nào cũng phải ngồi ngáp một lúc, rồi nào hút thuốc, nào uống nước, nào ăn trầu, nào rửa mặt sau mới nhắc mình lên được mà ra ngoài.

2 – Tính nhút nhát, động làm việc gì thì lo trước nghĩ sau, không dám quả quyết làm ngay. Thí dụ như chưa đi buôn đã lo lỗ vốn, chưa làm ruộng đã sợ mất mùa. Quanh năm chỉ ngồi một xó không được một trò gì.

3 – Hay nghĩ viển vông mà không lo việc trước mắt. Tiền sờ túi không một xu mà vẫn gật gù đánh chén, sánh mình với Lý Bạch, Lưu Linh. Gạo trong nhà không còn một hột, mà vẫn lải nhải ngâm thơ, tỉ (so sánh-TL) mình với Đào Tiềm, Đỗ Phủ. Học thì chẳng được một điều gì thực dụng mà vẫn tự đắc là tai thánh mất hiền (người có tài có đức - TL). Nói khoác thì một tấc đến trời mà rút lại mười voi không được bát nước sáo.

4 – Ngoại giả các tính ấy, lại còn một tính làm cho hại việc là tính cẩu thả. Xem điều gì hoặc làm việc gì, chỉ cầu cho xong việc, chớ không chịu biết cho đến nơi đến chốn hoặc làm cho thực kinh chỉ (tạm hiểu: đạt tới chuẩn mực - TL) vững vàng. Lại một tính tự mãn tự túc, học chưa ra gì đã lấy làm khôn, tài độ một mẩu con đã cho là giỏi. Vì các tính ấy mà làm cho ngăn trở sự tiến hóa.

***

Lời Mẹ dạy

 Trí Đoàn

Lưu ý về nhồi máu não

 Tập hợp, st thông tin trên net

 

 

Ngày càng nhiều người bị nhồi máu não (tai biến, đột quỵ) stroke. 

Đột quỵ não, hay còn gọi là đột quỵ thiếu máu cục bộ, xảy ra khi các mạch máu trong não bị tắc nghẽn, ngăn cản việc cung cấp máu và oxy cần thiết cho các tế bào não.

Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm tăng huyết áp, tăng lipid máu, rung nhĩ và đái tháo đường. Nếu không được can thiệp kịp thời, Đột quỵ não có thể dẫn đến tổn thương thần kinh vĩnh viễn, tàn tật nặng nề hoặc thậm chí tử vong.

Việc phát hiện sớm Đột quỵ não là cực kỳ quan trọng để can thiệp kịp thời và giảm thiểu tổn thương. Mọi người cần ghi nhớ quy tắc "Một nhìn, hai nghe, ba cảm nhận" để nhận biết các triệu chứng ban đầu:

Một là nhìn vào "khuôn mặt": Quan sát nét mặt bệnh nhân. Nếu có tình trạng yếu hoặc tê liệt một bên mặt, dẫn đến mặt bị xệ xuống bất thường, khóe miệng méo mó, hoặc không thể nhắm mắt hoàn toàn, đây là dấu hiệu cảnh báo cao về Đột quỵ não.

Hai là nghe "lời nói": Chú ý đến khả năng ngôn ngữ và sự rõ ràng trong cách diễn đạt của bệnh nhân. Nếu đột nhiên không thể nói, nói lắp bắp, nói ngọng, hoặc không thể hiểu những gì người khác đang nói, đây có thể là dấu hiệu của Đột quỵ não.

Ba là cảm nhận "chân tay": Quan sát khả năng vận động của chân tay. Nếu bệnh nhân cảm thấy yếu, tê liệt, hoặc mất khả năng phối hợp ở một bên cơ thể, khó đi lại, dễ bị ngã, cần đưa ngay đến bệnh viện.

Cần lưu ý rằng, Đột quỵ não không phát triển trong một sớm một chiều mà là kết quả của sự tích tụ tổn thương cho cơ thể do các thói quen xấu lâu dài. Trong đó, chế độ ăn uống đóng vai trò cực kỳ quan trọng như chế độ ăn nhiều muối, nhiều dầu và nhiều đường được xem là ba thủ phạm chính dẫn đến Đột quỵ não:

Ngoài ra, dù tỷ lệ Đột quỵ não vào mùa hè không cao bằng mùa đông, nhưng vẫn cần cảnh giác. Vào mùa hè, nhiệt độ cơ thể tăng lên khiến các mạch máu dưới da giãn nở, nhu cầu lưu thông máu dưới da cũng tăng. Đồng thời, cơ thể tiết nhiều mồ hôi, máu có thể trở nên đặc hơn nếu không được bổ sung nước kịp thời, làm tăng nguy cơ Đột quỵ não, đặc biệt ở người cao tuổi.

Sau khi xuất viện vì Đột quỵ não, việc điều trị và quản lý bệnh không dừng lại. Nếu không tiếp tục dùng thuốc và điều chỉnh lối sống, nguy cơ tái phát Đột quỵ não là rất cao. Dữ liệu lâm sàng cho thấy khoảng 25% bệnh nhân sẽ bị Đột quỵ não tái phát.

Nếu phát hiện muộn và Đột quỵ não lớn, tính mạng của người bệnh sẽ gặp nguy hiểm nghiêm trọng.

Do đó, việc nắm vững kiến thức phòng ngừa có vai trò then chốt trong việc giảm thiểu nguy cơ Đột quỵ não. Để có một cuộc sống khỏe mạnh và lâu dài, cần chú trọng các điều sau:

- Kiểm soát chặt chẽ ba "kẻ giết người mạch máu" là chỉ số đường huyết, huyết áp và lipid máu, vì chúng có liên quan mật thiết đến sự xuất hiện của Đột quỵ não.

- Tuân thủ khám sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường trong cơ thể, bao gồm cao huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch, từ đó giảm đáng kể nguy cơ Đột quỵ não.

- Chú ý đến chế độ ăn uống lành mạnh: Ưu tiên ăn nhiều trái cây và rau tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ sữa ít béo, cá và các loại hạt. Hạn chế thịt đỏ và thịt chế biến sẵn. Đồng thời, cần chú ý đến phương pháp nấu ăn nhẹ nhàng, giảm lượng dầu, muối và đường trong các món ăn.

- Duy trì tập thể dục vừa phải: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khoảng 30 phút đi bộ nhanh, bơi lội hoặc các bài tập cường độ vừa phải khác mỗi ngày có thể giảm 27% nguy cơ Đột quỵ não. Đặc biệt, đối với những người có lối sống ít vận động, nên tập thể dục ít nhất 5 lần mỗi tuần, mỗi lần không dưới 30 phút.

Tránh bị đột quỵ vào ban đêm khi ngủ

Chuyện gì xảy ra khi một người có vẻ khỏe mạnh đã qua đời vào ban đêm. Có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân mà ít người quan tâm đó là chết sau khi dậy đi tiểu.

Lý do là khi việc buồn tiểu sẽ đánh thức giấc ngủ đột ngột, thời khắc này làm mô hình hoạt động của não bị thay đổi đột ngột. Tự nhiên tăng lên, não sẽ bị thiếu máu và sẽ gây ảnh hưởng tới tim mạch suy yếu.

Vì vậy bạn ko vội dậy ngay để cho não bộ không bị thiếu máu lưu thông. Tốt nhất bạn nên dành ra 2 phút để làm những việc sau đây:

1. Khi bạn thức dậy, nằm nghiêng về bên trái một phút. Hít thở sâu!

2. Ngồi trên giường trong nửa phút tiếp theo;

3. Hạ chân và ngồi trên mép giường trong nửa phút. Sau hai phút não của bạn sẽ không còn bị thiếu máu và trái tim của bạn sẽ không làm suy yếu, mà sẽ làm giảm nguy cơ chết đột ngột.

Điều này có thể xảy ra bất kể tuổi tác. Trẻ hay già.

 

Một lưu ý khác là Phân biệt đột quỵ và đột tử

Theo bác sĩ Trung tâm A9, việc nhận biết đúng giữa đột quỵ và đột tử là yếu tố sống còn. Đột quỵ thường có dấu hiệu như liệt tay chân một bên, méo miệng, nói ngọng. Nếu không được xử trí kịp thời, tắc mạch máu lớn có thể gây phù não, dẫn đến hôn mê. Đột tử là tình trạng tim ngừng đập đột ngột, khiến bệnh nhân gục xuống ngay lập tức, có thể tử vong trong vài phút nếu không được cấp cứu.

Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo khi gặp người bất tỉnh, việc đầu tiên là kiểm tra mạch cổ:

Đặt tay dưới gốc hàm, cảm nhận nhịp đập của động mạch cảnh.

- Có mạch: Đây là đột quỵ. Giữ bệnh nhân nằm nghiêng an toàn, theo dõi nhịp thở, gọi ngay 115. Không lắc, vỗ mặt hay ép tim.

- Không có mạch: Đây là đột tử. Lập tức ép tim liên tục (nhịp 100–120 lần/phút) cho đến khi mạch đập trở lại hoặc xe cứu thương đến. Đồng thời, gọi 115 ngay.

Mỗi giây chậm trễ, não bệnh nhân càng tổn thương nặng. Ép tim đúng cách là chìa khóa tăng cơ hội sống.

Bài dài nhưng thông tin hữu ích, mong các bạn chú ý.

Chúc các bạn Vui – Khỏe.

 

Tìm về dĩ vãng - Hà Nội 1983