Tạm luận về Luân Hồi và Sinh Tử

 Đọc rồi ngẫm

 

 

 

Có cách nào thoát khỏi luân hồi sinh tử không? Có chứ, đó là đi tu! Nghe nói tu hành sẽ giải thoát khỏi vòng luân hồi, không còn sinh tử nữa. Nhưng nếu không còn sinh tử, không còn luân hồi, sống mãi đời đời kiếp kiếp thì... nghe cũng chán phải không? Nếu mọi thứ đứng im, Trái Đất ngừng quay, không còn xuân hạ thu đông, không còn ngày đêm, không còn thay đổi, thì thật tẻ nhạt. Vì thế, luân hồi và sinh tử là cần thiết, là quy luật tự nhiên. Sinh rồi tử, tử rồi sinh, cứ thế tiếp diễn để mọi thứ cân bằng.

Trong đạo Phật, có ba cõi và sáu đường (thiên, nhân, atula, ngạ quỷ, súc sinh, địa ngục) để chúng sinh luân chuyển. Nhưng có lẽ còn nhiều cõi khác nữa, phù hợp với vô số chúng sinh. Tuy nhiên, sáu đường này đủ để tượng trưng cho những thói xấu như tham, sân, si, nghi, kiến, mạn của con người.

Được làm người là khó lắm! Như con rùa mù bơi giữa biển, trăm năm mới trồi đầu lên một lần, mà lại đúng lúc chui vào bọng cây trôi nổi. Thật hiếm hoi! Đó là nhờ nhân duyên, nghiệp báo từ nhiều đời. Cha mẹ, ông bà gặp nhau cũng là do duyên nghiệp. Mọi thứ đều có nguyên nhân.

 

 

Tham là gốc rễ của mọi khổ đau. Tham không đáy, như cái bao tử không bao giờ đầy. Tham khiến ta luôn thấy thiếu, luôn đói khát. Không chỉ con người, mà cả muông thú cũng tham: cá lớn nuốt cá bé, bọ hung tranh giành cục phân, thiêu thân lao vào lửa... Tham quá hóa thành ngạ quỷ, đói khát triền miên. Sân (giận) cũng từ tham mà ra. Tham không được thì sinh sân, dẫn đến địa ngục. Địa ngục không ở đâu xa, mà ngay trong tâm ta.

Gốc của tham và sân là si (ngu muội). Si khiến ta hành động như súc sinh, mù quáng, không tỉnh táo. Còn thiên, nhân, atula thì từ nghi, kiến, mạn mà ra. Nghi ngờ khiến tâm bất an, sinh ra atula - không phải thần cũng chẳng phải người, chỉ biết tranh giành. Kiến (quan điểm) sinh ra con người, với đủ thứ tà kiến, chánh kiến, lúc đúng lúc sai. Còn mạn (kiêu ngạo) khiến ta coi trời bằng vung, rồi cũng có ngày rơi xuống địa ngục.

Tóm lại, sáu đường luân hồi rộng mở, nhưng phần nhiều là tà đạo, dễ lôi kéo chúng sinh. Vì thế, ta dễ trôi nổi mãi trong vòng luân hồi, khó thoát ra.

Luân hồi sinh tử là cần thiết, như nước ra biển rồi lại về nguồn. Xuân hạ thu đông rồi lại xuân. Vô minh, hành, thức, sinh, lão tử... cứ thế tiếp nối. "Vô sinh" là hết chuyện, nhưng không dễ đạt được. Vô minh không bao giờ hết, vì "vô vô minh diệc vô vô minh tận" - không có vô minh, cũng chẳng có sự chấm dứt vô minh.

Luân hồi sinh tử, nghiệp báo đều từ tâm ta mà ra. Trong thân tứ đại, ngũ uẩn, hay trong các nguyên tố carbon, hydro, oxy... tạo nên cơ thể. Khoa học cũng chỉ ra rằng gene của người giống tinh tinh đến 99%, giống chuột đến 98%. Ai dám chắc ta không từng là tinh tinh, chuột bọ, hay cây cỏ trong kiếp trước?

Luân hồi không chỉ xảy ra qua nhiều kiếp, mà còn trong từng sát-na tâm. Sáng vui vẻ như tiên, trưa nghe tin xấu liền nổi giận, rơi xuống địa ngục. Chỉ một thoáng, ta đã trải qua muôn ngàn kiếp.

Muốn thoát khỏi luân hồi, phải hiểu rõ cơ chế của nó. Gốc rễ là cái "ta" - cái ngã. Chỉ có ta mới cứu được ta. Phải quay lại với chính mình, nhận ra "không phải của ta, không phải là ta, không phải tự ngã của ta". Khi ấy, ta sẽ thấy an nhiên, tự tại.

Đức Phật đã chỉ ra con đường giải thoát: Tứ diệu đế, Bát chính đạo, Lục độ... Chính ngữ, chính nghiệp, chính mạng giúp ta sống đúng đắn. Chính niệm, chính định giúp ta có chính kiến, chính tư duy. Giới, Định, Tuệ là chìa khóa để thoát khỏi địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh. Giải thoát và giải thoát tri kiến giúp ta chấm dứt lang thang trong luân hồi.

Tóm lại, muốn giải thoát, phải tu. Phải sửa mình, dứt bỏ nghiệp duyên, sinh sự. Khi "sự sự vô ngại", ta sẽ tự do trong ba cõi sáu đường, không còn dính mắc, vì đã về đến mái nhà Như Lai.