Ý nghĩa bánh xe chuyển pháp luân

Bánh xe chuyển pháp luân xuất hiện rất nhiều trong các kiến trúc xây dựng chùa, Tịnh xá, tịnh thất, niệm Phật đường, kinh sách và nhu yếu phẩm Phật giáo nhằm đề cao một sự kiện hy hữu cho đời. Nhưng các bánh xe chuyển pháp luân rất đa dạng và có nhiều cách hiểu khác nhau.

I. Một số cách hiểu về bánh xe chuyển pháp luân:

1. Bánh xe chuyển pháp luân thường được sử dụng với 12 nan, 8 nan, 6 nan. Rất nhiều người cho rằng:

- 12 nan là tượng trưng cho giáo lý thập nhị nhân duyên

- 8 nan là tượng trưng cho bát chánh đạo

- 6 nan là tượng trưng cho lục độ

Vì cả 3 giáo lý quan trọng này đều đưa chúng sinh từ bờ mê đến bến giác và bánh xe chuyển pháp luân với 8 nan thường hay được sử dụng nhất vì hình thức nó đẹp.

2. Vòng ngoài của bánh xe chuyển pháp luân cũng được thiết kế theo 2 loại:

- Một là vòng ngoài như bánh xe có thể lăn được

- Hai là vòng ngoài bánh xe có các mấu theo nan (như bánh lái tầu thủy)

 II. Nguồn gốc của bánh xe chuyển pháp luân:

Đọc lại lịch sử Đức Phật Thích ca Mâu Ni chúng ta thấy sau khi thành đạo dưới cội Bồ đề. Đức Phật đã đến vườn lộc uyển chuyển bánh xe pháp độ cho 5 anh em ông Kiều Trần Như cùng chứng đạo quả. Không ngôi tam bảo đầu tiên được bình thành. Phật bảo là đức Phật Thích ca Mâu Ni, Pháp bảo là giáo lý tứ diệt đế. Tăng bảo là 5 anh em ông Kiều Trần Như. Trong khi độ 5 anh em ông Kiều Trần Như, Đức Phật đã 3 lần chuyển bánh xe pháp: Sơ chuyển, khuyến chuyển, chứng chuyển:

- Sơ chuyển (Tứ Diệu Đế):

+ Đây là khổ, vì tính nó bức bách

+ Đây là tập, vì tính nó thường dễ chưa cảm

+ Đây là diệt, vì tính nó có thể chứng

+ Đây là đạo, vì tính nó có thể tu

- Khuyến chuyển:

+ Đây là khổ, các ông phải biết

+ Đây là tập, các ông phải trừ

+ Đây là diệt, các ông cần chứng đắc

+ Đây là đạo, các ông cần tu tập

-Chứng chuyển:

+ Đây là khổ, ta đã biết

+ Đây là tập, ta đã trừ xong

+ Đây là diệt, ta đã chứng được

+ Đây là đạo, ta đã thực hành

 

  

12 nhân duyên từ “Vô minh đến Lão tử” là một chuỗi xích, một vòng lẩn quẩn mà chúng sinh bị trói buộc mãi trong “Tam giới lục đạo”.

Muốn thoát khỏi hay cắt đứt chuỗi xích trói buộc nầy, thì mỗi người cần phải đoạn trừ vô minh, vì nó là tên thủ phạm chính gây ra đau khổ.

Do đó, người ta dùng hình ảnh bánh xe có 12 căm để nói lên cái ý nghĩa luân hồi mà con người cứ mãi trầm luân thọ khổ.

Còn bánh xe chuyển pháp luân, thì người ta làm bánh xe có 8 căm để tượng trưng. Con số 8 là tượng trưng cho Bát chánh đạo. Bát chánh đạo gồm có: Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm, Chánh định.

Vì trong Tứ diệu đế (Khổ, Tập, Diệt, Đạo), thì Bát chánh đạo thuộc về Đạo đế. Đạo đế gồm có 37 phần hay phẩm, thường gọi là 37 phẩm trợ đạo. Ba mươi bảy phẩm trợ đạo gồm có: Tứ niệm xứ, Tứ chánh cần, Tứ như ý túc, Ngũ căn, Ngũ lực, Thất bồ đề phần và Bát chánh đạo phần.

Trong 37 phẩm trợ đạo này, thì Bát chánh đạo là quan trọng hơn cả. Vì đó là tám con đường đưa chúng sinh đến chỗ giác ngộ giải thoát. Nói cách khác, đó là 8 phương pháp diệt khổ để đạt được Niết bàn an lạc (Diệt đế).

Do đó, để nhắc nhở mọi người luôn nhớ đến tám con đường quan trọng nầy, nên người ta dùng bánh xe có 8 căm để biểu trưng cho ý nghĩa chuyển pháp luân vậy.