Bài viết mang quan điểm cá nhân
Minh họa do Gemini tạo
Suốt một thập kỷ, thế giới đã quen với hình ảnh Châu Âu đứng trên bục cao để giảng về đạo đức môi trường và tương lai tất yếu của xe điện. Nhưng khi lợi ích kinh tế bị đụng chạm, khi 'di sản' công nghiệp trăm năm đứng trước nguy cơ sụp đổ, những lời rao giảng ấy bỗng chốc trở nên thực dụng một cách lạ thường. Phải chăng xe điện không còn là 'cứu cánh' cho môi trường, hay đơn giản vì Châu Âu đã thua trong cuộc chơi do chính mình bày ra?
1. Xe điện chưa bao giờ là câu chuyện thuần môi trường
Nếu thật sự vì môi trường, châu Âu đã phải trả lời rõ ràng những câu hỏi rất cơ bản:
• Pin xe điện khai thác từ đâu?
• Ai kiểm soát chuỗi cung ứng lithium, cobalt, nickel?
• Sản xuất pin gây ô nhiễm ở đâu, và ai gánh?
Sự thật là:
• Khai thác khoáng sản gây ô nhiễm được “xuất khẩu” sang các nước nghèo
• Chuỗi pin nằm phần lớn trong tay Trung Quốc
• Châu Âu chỉ giữ phần “tiêu dùng sạch”, còn phần “bẩn” đẩy ra ngoài biên giới
Nên môi trường ở châu Âu xanh hơn, nhưng môi trường toàn cầu thì không.
2. Khi xe điện đụng vào lợi ích kinh tế, châu Âu lập tức đổi giọng
Trong xe điện, châu Âu không có lợi thế cấu trúc:
• Thua Trung Quốc về pin
• Thua về quy mô
• Thua về giá thành
Nếu cấm tuyệt đối xe động cơ đốt trong:
• Người dân vẫn cần xe
• Xe điện châu Âu đắt đỏ
• Xe điện Trung Quốc rẻ hơn, đủ tốt, cải tiến nhanh
Cho nên: khách hàng châu Âu sẽ mua xe Trung Quốc.
Và lúc đó:
• Môi trường chưa chắc được cứu
• Nhưng ngành ô tô châu Âu thì chắc chắn sụp đổ
Khi viễn cảnh này hiện ra, những bài giảng đạo đức lập tức… được viết lại.
3. Động cơ đốt trong: “tội đồ môi trường” hay pháo đài cuối cùng?
Châu Âu có thể thua EV, nhưng họ chưa thua động cơ đốt trong và hybrid:
• Cơ khí
• Hộp số
• Kỹ thuật động lực học
Đây là nền tảng tạo ra:
• Hàng triệu việc làm
• Hàng trăm năm tích lũy công nghiệp
• Vị thế kinh tế – chính trị của lục địa này
Cấm ICE tuyệt đối không phải là bảo vệ môi trường, mà là tự tay phá hủy trụ cột kinh tế của chính mình.
Và không có xã hội xanh nào tồn tại được trên một nền kinh tế suy kiệt.
4. Bản chất của cú “xoay trục”: kinh tế luôn thắng đạo đức
Khi còn là người đi đầu, châu Âu nói về chuẩn mực.
Khi bắt đầu tụt lại, họ nói về “linh hoạt”.
• Từ “cấm tuyệt đối” đổi thành “giảm phát thải”
• Từ “EV là con đường duy nhất” đổi thành “đa dạng công nghệ”
• Từ “đạo đức môi trường” chuyển sang “thực dụng công nghiệp”
Không phải vì họ xấu, mà vì họ hiểu quá rõ: Không có kinh tế thì mọi chuẩn mực chỉ là giấy.
5. Kết luận
Câu chuyện xe điện ở châu Âu cho thấy một sự thật lạnh lùng:
"Không có xã hội xanh nào tồn tại được trên một nền kinh tế suy kiệt. Họ chỉ phản bội ảo tưởng rằng thế giới vận hành bằng đạo đức thuần túy."
Những gì được rao giảng hôm nay có thể bị chính người rao giảng gạt bỏ ngày mai — khi nó quay lại gây tổn thương cho họ.
Châu Âu không phản bội môi trường.
Xe điện không sai, sai là biến nó thành một thứ giáo điều, rồi dùng nó để giảng dạy thiên hạ, trong khi chính mình chưa sẵn sàng trả giá.
Cuối cùng, khi lợi ích bị đụng tới, người giảng đạo cũng phải xuống đất để tính toán như tất cả mọi người.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét