Hiểu sâu hơn về các bước tu hành và thành quả

 

 Tranh để minh họa cho tiêu đề - hay giải thích ở dưới để giải nghĩa thêm cho tranh cũng là vậy - nếu xem không rõ xin nhấn vào ảnh sẽ to ra.

 

Có lẽ các bạn không biết rằng hầu hết những gì mọi người biết về một tôn giáo - tín ngưỡng thường chỉ nằm ở tầng ngoài - phổ thông (exoteric).

Nhưng chúng sẽ có các tầng sâu hơn như mesoteric (bán bí truyền) và esoteric (bí truyền).

Exoteric (tầng phổ thông) là những gì được truyền dạy cho hầu hết mọi người như các nghi lễ cúng tế, các giáo lý căn bản phổ thông. Tầng này rất dễ tiếp cận, chủ yếu để truyền giáo, duy trì đức tin, duy trì cộng đồng.

Mesoteric là tầng sâu hơn một chút, đi vào giáo lý mang tính triết học. Chỉ những học giả, triết gia, nhà thần học với học các tầng này.

Esoteric (bí truyền hay mật tông) là tầng sâu nhất, thường liên quan tới huyền học, phép thuật, siêu hình, bản chất của Thiên Chúa, thần thánh, Niết Bàn, ...

Một số ví dụ như:

Trong tín ngưỡng Hy Lạp thì Exoteric là các nghi lễ thờ cúng thần cộng đồng, thần thoại, ... nhưng Mesoteric là các giáo phái như Eleusyan, Dionysian, ... nghiên cứu thần thoại và nghi lễ dưới góc nhìn biểu tượng. Hoặc sâu hơn nữa lên Esoteric là Tân Plato, Orphic, Thần Thuật, ... diễn giải các vị thần như các hiện thân bản thể của Nhất Nguyên (Monad).

Các tôn giáo Abraham thì ở tầng Exoteric là thờ chúa, giáo lý, kinh thanh, kinh Q'ran, nhưng đi sâu hơn thì có các nhà ẩn sĩ Hesychasm ở Hy Lạp, còn sâu hơn nữa thì Ngộ Đạo, Kahbalah, Cây Sự Sống, ...

Cái trường phái Mật Tông (Tantra) của Phật giáo thật chất là lấy từ Ấn Độ giáo qua, chứ thời Phật Thích Ca thì Ngài thuyết pháp với bàn tay mở, tức là không có bí mật bí ơ gì hết, cũng không có tụng niệm thần chú, vẽ bùa phép Mandala Yantra, cũng không có mấy bài Yoga phức tạp mà chủ yếu là thiền định thôi. Phật giáo Mật Tông hay Kim Cương Thừa vốn phát triển lên từ Phật giáo Đại Thừa do ông bồ tát Long Thọ Nagajurna sáng lập nên, mà ông này thì có gốc là Bà La Môn

----

Cơ mà có một sự thật đó là các Esoteric rất tương đồng với nhau, tức là ở tầng càng sâu thì các tôn giáo càng có xu hướng tụ lại làm một. Đó là lý do vì sao nhiều nhà huyền học bắt đầu tìm kiếm một cái "chân lý phổ quát", là điểm giao nhau ở tầng sâu ở tất cả các tôn giáo.