Chỉ 3 tháng, chữa khỏi đau dạ dày 

bằng bài thuốc từ cây Dạ cẩm

Cây Dạ cẩm

Tên gọi: Dạ cẩm, Loét mồm, Ngón lợn. Dây ngón cúi, Chạ khẩu cắm - Hedyotis capitellata Wall. ex G. Don var. mollisPierre ex Pit., thuộc họ Cà phê - Rubiaceae.

Mô tả: Cây thảo leo bằng thân quấn; cành vuông rồi tròn, phình to ở các đốt, có lông đứng. Lá có phiến hình trái xoan thon, chóp nhọn, đáy hơi tròn; gân phụ 4-5 cặp; mặt trên xanh nhẵn bóng, mặt dưới nhạt màu và có lông mềm; cuống lá 3-5mm; lá kèm có lông và 3-5 thuỳ hình sợi. Cụm hoa chuỳ ở ngọn và nách lá, mang tán tròn; mỗi tán mang 6-12 hoa màu trắng hoặc trắng vàng. Quả nang 1,5-2mm, chứa nhiều hạt rất nhỏ.

Mùa quả tháng 5-7.

Bộ phận dùng: Phần trên mặt đất - Herba Hedyotidis.

Nơi sống và thu hái: Cây mọc hoang rất nhiều ở vùng rừng núi từ Lạng Sơn tới Khánh Hoà, Kontum, Lâm Đồng và Đồng Nai. Gặp nhiều trên đất sau nương rẫy bỏ hoang. Nguồn dược liệu trong tự nhiên rất dồi dào. Thu hái quanh năm; chọn những dây có nhiều lá, rửa sạch, chặt thành đoạn 5-6cm, phơi hay sấy khô.

Thành phần hoá học: Toàn cây chứa alcaloid, tanin, saponin, anthraglycosid.

Tính vị, tác dụng: Dạ cẩm có vị ngọt hơi đắng, tính bình; có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm dịu cơn đau, tiêu viêm, lợi tiểu.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Từ những kinh nghiệm dân gian của đồng bào Tày sử dụng cây Chạ khẩu cắm mà ta gọi tắt là Dạ cẩm, để chữa bệnh đau dạ dày; qua những thí nghiệm từ năm 1962, người ta đã chữa bệnh loét dạ dày với tác dụng làm giảm đau, trung hoà acid trong dạ dày, bớt ợ chua, làm vết thương loét se lại, ta đã chế dạng thuốc gọi là Cao Dạ cẩm bán ra thị trường vào năm 1963. Người ta dùng lá Dạ cẩm khô 7kg, đường kính 2kg, mật ong 1kg. Nấu lá Dạ cẩm với nước thành 8kg cao, cho vào 2kg đường và đánh tan còn 9kg, cuối cùng thêm 1kg mật ong. Cao có màu nâu đen, vị hơi đắng và có mùi lá cây. Đóng thành chai 250ml. Ngày uống 2-3 lần, trước khi ăn hoặc khi đau, mỗi lẫn 1 thìa to.

Cũng có thể chế thành cốm: Bột lá khô Dạ cẩm 7kg, Cam thảo 1kg, đường kính 2kg, hồ nếp viên đủ làm thành cốm. Ngày uống 2 lần trước bữa ăn hoặc khi đang đau, mỗi lần 10-15g, trẻ em dưới 15 tuổi: 5-10g. Ngoài việc dùng chữa loét dạ dày, Dạ cẩm còn được dùng chữa loét miệng lưỡi và chữa các vết thương. Cũng dùng phối hợp với các vị thuốc khác như Cỏ bạc đầu, lá Răng cưa, giã đắp trị đau mắt; hoặc phối hợp với vỏ Đỗ trọng nam chữa bong gân.

Đơn thuốc:

1. Chữa loét dạ dày, ợ chua: Dùng 20-40g Dạ cẩm, dạng thuốc sắc thuốc hãm, bột hay cao, chia 2 lần uống lúc bị đau hoặc trước bữa ăn.

2. Chữa lở loét miệng lưỡi: Dùng cao lỏng Dạ cẩm trộn với mật ong, bôi hàng ngày.

3. Chữa vết thương, làm chóng lên da non: Dùng lá Dạ cẩm tươi giã đắp.

Từ mấy chục năm nay, người dân ở thôn Cua Chu, xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì (Hà Nội) không còn phải lo lắng về căn bệnh dạ dày bởi đã có một thầy thuốc “khắc tinh” với căn bệnh này.

Đó là Lương y Nguyễn Tư Lê (SN 1932) từng là Hội trưởng Hội Đông y của xã và đến nay đã trải qua 50 năm dày công nghiên cứu các vị thuốc Nam. Với bài thuốc chữa dạ dày đặc biệt với thành phần chủ yếu là cây dạ cẩm, Lương y Nguyễn Tư Lê đã giúp rất nhiều người thoát khỏi căn bệnh này.

Sẵn sàng bốc thuốc không lấy tiền

Nghe thông tin về vị lương y này đã lâu, nhưng cũng phải mất vài cuộc điện thoại cho ông để hẹn gặp, chúng tôi mới nhận được lời đồng ý. Bởi ông bảo: “Đây là bài thuốc gia truyền của gia đình tôi từ nhiều đời nay, tiếp nối ông cha, tôi cũng chỉ muốn góp sức nhỏ bé cho bà con lối xóm thôi, có gì đáng viết đâu”.

Ngôi nhà mái bằng cũ kỹ của lương y Nguyễn Tư Lê nằm sâu trong thôn Cua Chu, khi chúng tôi tới, trong nhà ông vẫn còn mấy bệnh nhân đang chờ tới phiên lấy thuốc. Ông Lê thì đang lui cui bốc thuốc cho người bệnh. Dù đã bước sang tuổi 82 nhưng nhìn ông vẫn còn nhanh nhẹn và rất minh mẫn.

Sau khi đã tiễn tất cả các bệnh nhân về, ông chậm rãi: “Gia đình tôi theo nghề này đã 4 đời, bản thân tôi cũng đã làm nghề 50 năm. Cũng may là ông trời ban cho mình sức khỏe tốt. Có nhiều người cùng trang lứa, nghề nghiệp mà chỉ sau chục năm lên rừng thì sức cùng, lực kiệt, ấy thế mà tôi vẫn luồn rừng, lội suối tìm thảo dược chẳng kém cạnh gì cánh trai tráng. Sang năm nay thì sức khỏe của tôi đã yếu đi nhiều. Vậy nên mọi công việc tôi bắt đầu giao lại cho đứa con trai thứ 4. Cũng may là còn có đứa con muốn kế tục bài thuốc gia truyền của tổ tiên, chứ không tôi có sang thế giới bên kia cũng không yên lòng”.

Lật từng trang giấy ghi cẩn thận từng địa chỉ, tên tuổi, bệnh án của bệnh nhân, lương y Nguyễn Tu Lê cho biết, đến giờ ông cũng không thể nhớ hết mình đã chữa thành công được cho bao nhiêu bệnh nhân nữa. Chỉ biết rằng năm nào cuốn sổ ghi sanh sách người bệnh của ông cũng được thay bằng cuốn sổ mới, và người bệnh tìm đến với ông thì đủ cả. Người trong vùng cũng có, người ở Hà Nội, Nghệ An, Hải Phòng... thậm chí có bệnh nhân ở tận TP. HCM cũng bay ra tìm ông nhờ chữa trị. Nhiều người khó khăn không có điều kiện gặp ông, thì có thể gọi điện nói rõ bệnh án, ông sẽ bốc thuốc và gửi đến tận nơi.

Lương y Nguyễn Tư Lê cho biết, nghề bốc thuốc của gia đình ông được bắt nguồn từ đời bà nội. Vốn xuất thân là người gốc ở vùng người Mường huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình. Được biết, ngày từ khi còn là một cô gái Mường xinh xắn, bà nội của lương y Lê đã biết lấy cây thuốc để chữa bệnh cứu người. Sau khi di cư và lấy chồng về vùng núi Tản Lĩnh, thấy trên núi Tản có nhiều cây thuốc quý, và người dân trong vùng vì nghèo đói không có tiền đi bệnh viện chữa trị nên bà quyết theo nghiệp bốc thuốc Nam để cứu giúp mọi người.

Trao đổi về bài thuốc chữa bệnh dạ dày nổi tiếng của lương y Nguyễn Tư Lê, lương y Khuất Duy Nga, trưởng khoa Đông Y xã Tản Lĩnh cho biết: “Ông Nguyễn Văn Lê là một trong những người tiên phong trong phong trào dùng cây thuốc Nam để chữa bệnh ở địa phương. Ông từng 10 năm làm Hội trưởng Hội Đông y của xã và với bài thuốc gia truyền 4 đời, nhất là bài thuốc đặc trị bệnh dạ dày đã giúp cho nhiều bệnh nhân khỏi bệnh. Với những đóng góp của mình trong việc nghiên cứu các bài thuốc Nam, năm 1995 ông Lê đã được phong danh hiệu là Thầy thuốc, lương y Nguyễn Tư Lê. Chúng tôi cũng hy vọng rằng, với những công dụng hiệu quả trong điều trị bệnh dạ dày, bài thuốc của lương y Nguyễn Tư Lê sẽ sớm được nhiều người trong cả nước biết đến và tin dùng”.