Ngôi chùa độc đáo ở Hà Nội: Chùa gốm sứ Hưng Ký

 

 

Chùa Hưng Ký là ngôi chùa cổ nằm tại ngõ Hưng Ký, phố Minh Khai, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Trước đây vùng này là địa phận làng Hoàng Mai thuộc thôn Đoài. Chùa còn có tên chữ là Vũ Hưng tự, hiệu là Võ Hưng Truyền Am. 

Chùa Hưng Ký được đánh giá là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo. Nét nổi bật của chùa mà không đâu có được chính là việc sử dụng nhuần nhuyễn lối trang trí bằng các vật liệu xây dựng hiện đại như gốm, sứ kết hợp với phong cách kiến trúc cổ truyền. Từ đó tạo nên ngôi chùa mang kiến trúc có một không hai trong lịch sử kiến trúc Phật giáo Việt Nam.

Đến năm 1992, ngôi chùa này đã được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng bảo tồn và hiện nay, chùa do Ni sư Thích Từ Ân trụ trì.

  

Tam quan chùa Hưng Ký

Có lẽ ít người biết đến ngôi chùa này vì mặt tiền của nó bị bao vây bởi hàng quán nhếch nhác… Nhưng qua cổng tam quan, ta thực sự choáng ngợp khi biết trên khuôn viên 3.000 m2, các hạng mục kiến trúc của chùa từ tam quan, tam bảo đến phật điện, nhà tổ đều được trang hoàng bởi những bức cuốn bằng gốm sứ, tạc khắc hoa văn tinh xảo qua gần 80 năm vẫn còn bóng màu men gạch.

 

  Toàn cảnh chùa Hưng Ký nhìn từ trên gác.

Tòa tam bảo với hệ thống các lớp gốm sứ nhiều màu sắc bao bọc

Cổng tam quan có thế đứng đồ sộ, được xây theo kiểu gác chuông hai tầng mái. Bốn cột đồng trụ đỉnh có chạm chim phượng, lồng đèn và đắp tứ linh. Cổng chính gồm tứ trụ nối với tam quan tạo nên thế nguy nga, vững chãi. Hai mặt ngoài cổng phụ có đắp phù điêu hình voi ngựa, tám góc mái chạm hình rồng chầu nguyệt. Các mặt trụ đều có câu đối chữ Hán, chữ Nôm bằng sứ tráng men màu trông hệt như một bức tranh thủy mặc.

Bức cuốn trang trí hoa văn trên xà của tam bảo

Đốc tường của chùa được bố trí tượng nghê “gốm” và hoa văn.

Mái chùa được lợp ngói ống, có gắn chữ thọ.

Tòa tam bảo kiến trúc theo kiểu tường xây, chia làm 7 gian gồm 12 cột chính, mỗi cột cao 7 m, vuông 30 cm. Mái chùa được lợp ngói ống, đầu gắn chữ "Thọ". Trên nóc mái có bày chính giữa một chiếc nậm đựng nước cam lồ, thứ nước mà nhà Phật dùng để cứu độ chúng sinh...

Nhà bia sau chùa trang trí gốm sứ tinh xảo.

Cận cảnh hoa văn ở nhà bia về cảnh rước quan trạng ngày xưa.

Một di sản quý giá nữa mang tính thẩm mỹ cao ở chùa Hưng Ký đó là 3 pho tượng gỗ đồ sộ: Đức Phật A Di Đà cao 3,86 m làm bằng gỗ phủ sơn, tượng Phật Di Lặc cũng bằng gỗ sơn son và tượng Phật Thích Ca đản sinh. Ngoài ra, hai gian đầu hồi tam bảo còn có hai tòa Thập điện Diêm vương được cấu trúc theo kiểu động, miêu tả chân thực cảnh sống nơi trần gian và ngục tối.

Tượng nghê đá bằng gốm sứ.

Tượng Phật bà Quan Âm, một trong những tượng độc đáo của chùa.

Không quá lời khi nói rằng, chùa Hưng Ký là một kiệt tác của Phật giáo thời cận hiện đại. Cư sĩ Lã Nam Mai khi vãn cảnh nơi đây đã viết:

“Bên Long Thành dựng ngôi chùa

Nào tiên nào Phật điểm tô muôn vàn

Việc thần đạo kể làm sao xiết

Phía Hà thành tỏ nét tài hoa

Danh lam đọ Bắc kỳ ta

Thực là bậc nhất thuyền gia lâu đài...”.

Cận cảnh những bức phù điêu về lân, quy và phượng.

Theo hòa thượng Thích Từ Ân, trụ trì của chùa thì người có công đầu tạo dựng nên công trình kiến trúc độc đáo chùa Hưng Ký là ông Trần Văn Thành (chủ nhà máy gạch Cầu Đuống). Ông Thành vốn là người giỏi kinh doanh, sớm tiếp thu kỹ thuật tiên tiến nên gạch ngói của xưởng ông được nhiều người ưa chuộng. Năm 1922, khi người Pháp tổ chức hội chợ ở Mác xây, ông Thành cũng đem các mẫu hàng sang dự và hàng của ông được thưởng huân chương. Với tấm lòng mến mộ mảnh đất ở gần cửa ô phía nam, nơi ông có nhiều kỷ niệm, ông đã dành số tiền thưởng ở hội chợ quốc tế này và tiền lãi tất cả hơn 4.000 Đông Dương để xây dựng chùa Hưng Ký.