Ở đây tôi chưa đề cập đến các chất liệu làm tẩu thuốc của phương Đông - châu Á nói chung và của các dân tộc Việt nam nói riêng.
1. BRIAR
Briar mọc ở các nước nằm quanh địa trung hải bao gồm: Tây Ban
Nha, Pháp, Algeria, Morocco, Tunisia, Ý, Nam Tư, Albania, Hy Lạp.
Trong đó gỗ briar tốt nhất mọc ở Ý, Hy Lạp, Algeria, các loại gỗ briar chất
lượng thấp hơn mọc ở các nước còn lại. Điều đó không có nghĩa là Anh không có
gỗ briar thì Dunhill là tẩu đểu mọi người nhé.
Phần lớn tẩu ngày nay được làm
từ gỗ briar (rễ cây thạch nam). Gỗ briar đặc biệt tốt cho việc làm tẩu nhờ một
số ưu điểm sau. Thứ nhất, cũng là quan trọng nhất là khả năng chịu nhiệt tự
nhiên của gỗ. Bản thân briar có khả năng chịu nhiệt cao hơn nhiều các loại gỗ
khác như Ebony, Maple hay Rosewood. Thứ hai là khả năng vốn có, hút ẩm. Gỗ
briar được lấy từ burl (giải thích nó khá dài dòng, có thể nói ngắn gọn là cục
“u” mọc ra từ phần rễ) của cây Erica arborea, có khả năng hút ẩm rất tốt và hút
ẩm tốt vì sao lại là ưu điểm thì có lẽ mọi người biết rồi.
Vậy độ tuổi tốt nhất của gỗ
briar để làm tẩu là bao nhiêu? Qua kinh nghiệm bản thân và tìm hiểu qua các bài
viết thì nó vào khoảng 30-50 năm, không hơn cũng chả kém. Với gỗ briar còn non
thì nó lại quá nhỏ. Với cục briar già hơn thì khả năng cao phần lõi đã bị phân
hủy, việc chế tác trên những cục gỗ briar này cũng đem lại nhiều rủi ro vì
chúng rất dễ vỡ. Những cục gỗ briar “già đời” sẽ cứng cáp hơn, khả năng chịu
nhiệt và các loại “nước” sinh ra trong quá trình hút cũng cao hơn so với gỗ
non.
Rất khó để xác định chính xác
tuổi của gỗ briar, nhất là với mắt thường thì là điều không tưởng. Ta chỉ có
thể biết được gỗ là già hay non qua vân gỗ. Vân sọc, vân chéo, vân loạn, mắt
chim… nói chung là các loại vân trên gỗ già sẽ “chặt” hơn, mật độ xuất hiện dày
đặc, đường vân kết thúc một cách mịn màng chứ không thô, to mà nhiều người vẫn
cho là “vân khỏe” thì đấy là gỗ tốt.
Về vấn đề gỗ nhẹ, thực ra theo
mình nghĩ nó chả liên quan gì đến tuổi tác của cục gỗ. Nhiều người quan niệm
rằng tẩu nhẹ mới là những con tẩu tốt, tẩu nặng là bọn vứt đi. Không phải vậy,
vấn đề nặng nhẹ còn liên quan rất nhiều đến kích thước, “độ đặc”, vật liệu cán…
Điều quan trọng phải lưu ý là có 2 loại gỗ briar được khai thác. Một là từ cây
đực cao, gỗ mỏng và nhẹ. Còn cây cái thấp, cho gỗ tròn và đặc. Với gỗ của cây
đực sẽ phù hợp với những người hút hơi mảnh, con tẩu không bị quá nóng. Gỗ cây
cái với đặc tính là đặc sẽ chịu nhiệt tốt hơn. Gỗ dày hơn sẽ khó cháy hơn.
Xử lý – có 2 cách để xử lý những
cục gỗ mới ra lò: khô tự nhiên và sấy khô. Khô tự nhiên đòi hòi thời gian xử lý
lâu hơn (tính theo năm) trong khi đó sấy khô lại mất ít thời gian hơn (chỉ tính
theo ngày). Nghệ nhân hay những hãng sản xuất tẩu cao cấp thích dùng phương
pháp khô tự nhiên trong điều kiện kiểm soát hơn là dùng máy sấy. Đây là cách
làm tự nhiên nhất và cũng tránh được rủi ro xảy ra vết nứt trên gỗ do làm khô
quá nhanh. Gỗ từ những lò khác nhau sẽ có thời gian khô khác nhau. Ví dụ như
Briar Calabria (miền nam nước Ý) ngay từ khi khác thác đã tương đối khô và chỉ
cần 1-3 năm để làm khô. Briar Tuscan (miền bắc nước ý) lại ẩm hơn và phải cần
tới 3-5 năm để làm khô.
Nên nhớ rằng một chiếc tẩu ngon
phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như chất gỗ, xuất sứ, tuổi gỗ, không phân biệt
là gỗ “đực” hay “cái”, vật liệu làm cán, kiểu dáng và một phần lớn khác phụ
thuộc rất nhiều vào tay nghề của người làm ra con tẩu đó và cũng đương nhiên
con tẩu ngon là con tẩu mà mình thích.
Ngoài ra còn rất nhiều loại gỗ
khác mình xin không được đề cập vì quá dài, có lẽ sẽ viết vào những bài viết
sau.
2. MEERSCHUAM (đá bọt biển):
Đá bọt biển (magnesium silicat ngậm nước), là một loại khoáng
chất được tìm thấy ở lớp đất nông, quanh thành phố Eskişehir ở trung tâm Thổ
Nhĩ Kỳ, được đánh giá cao vì độ dẻo của nó cho phép chạm khắc thành nhiều hình
dạng khác nhau. Theo ghi chép thì đá bọt biển được sử dụng sớm nhất vào thế kỉ
17 ở Thổ Nhĩ Kỳ trong sản xuất các loại đồ dùng tiện dụng hàng ngày nhưng tẩu
thì phải mãi đến năm 1725-1750 mới sử dụng meerschaum để làm những chiếc tẩu
đầu tiên.
Meerschaum có nghĩa là “sea foam” trong tiếng Đức, ám chỉ màu
trắng và trọng lượng nhẹ đáng ngạc nhiên của nó. Đá bọt biển là một loại khoáng
chất rất xốp, hấp thụ tốt các thành phần trong lá thuốc và dần dần chuyển sang
màu nâu vàng. Với những chiếc tẩu cũ làm bằng meerschaum được đánh giá chất
lượng qua màu sắc.
Những chiếc tẩu đá bọt được đánh giá cao là loại được chạm
khắc từ “cục” đá bọt chứ không phải là loại bụi đá bọt được gom góp lại sau khi
khắc những con lớn, được trộn cùng một chất nhũ hóa nào đó sau đó ép thành hình
tẩu.
3.
Morta:
Morta, còn được đến với tên Bog Oak hay Abonos, nằm trong các
đầm lầy than bùn hàng trăm năm, có khi cả nghìn năm. Là một loại gỗ hóa thạch
thành phần có thể chứa tới 12% khoáng vật làm nó trở thành một loại vật liệu
siêu bền để làm tẩu. Ưu điểm vượt trội của nó nằm ở chất mùi trung tính nhờ
việc loại bỏ các tannin, nhựa gỗ là những vấn đề hay gặp phải ở những con tẩu
mới làm bằng gỗ briar.
4. Đất
sét:
Tẩu đất sét loại tốt là những chiếc tẩu được làm từ đất sét
trắng tinh khiết, không tráng men khác với những chiếc đất sét chất lượng thấp
hơn làm từ sứ. Tẩu đất sét hút nóng hơn so với các vật liệu khác vì thế “Clay
pipes” không thực sự được ưa chuộng trong giới hút tẩu.
5.
Corncob:
Những chiếc tẩu ngô huyền thoại đương nhiên là làm từ bắp ngô
với chi phí rất rẻ. Đầu tiên các bắp ngô được phơi khô trong vòng 2 năm sau đó
là tạo hình cuối cùng là tráng thạch cao có thể đánh một ít véc ni hoặc sơn mài
bên ngoài. Đương nhiên khi nhắc tới tẩu ngô thì không thể không nhắc tới
Missouri Meerschaum là hãng đầu tiên cũng là lớn nhất hiện nay sản xuất tẩu
ngô. Tẩu ngô được biết đến nhiều nhất qua hình ảnh Tướng Douglas MacArthur và
George Lincoln Rockwell hút tẩu. Và còn một nhân vật nữa là thủy thủ Popeye rau
chân vịt.
6. Metal
pipe (quen gọi là falcon):
Với ưu điểm vượt trội như hút mát, khô thoáng, đây là những
chiếc tẩu thiên về công năng hơn là hình thức. Quả thật theo cảm nhận cá nhân
thì những chiếc tẩu thép này “xấu quá”, cảm giác cầm cũng không sướng tay như
những vật liệu khác. Ra đời với mục đích khắc phục những điểm yếu của gỗ briar
với tham vọng thay thế vị trí của gỗ briar, đúng thật là số lượng tẩu thép bán
ra là không hề nhỏ tuy nhiên tẩu không đơn giản chỉ là cái “điếu” để hút thuốc.
Những chiếc tẩu của hãng Falcon dần dần đi vào dĩ vãng.
7. The
pipe (pyrolytic graphite/phenolic resin):
Ra đời đầu tiên vào năm 1963, những chiếc tẩu bằng nhữa lót
pyrolytic graphite được công ty Super-temp chào bán có cái tên khá dễ thương,
THE PIPE. Bản thân mình chưa từng hút thử bọn tẩu này nên không dám chém (hiện
tại bên mình đang có 1 chiếc The Pipe cũ, mời mọi người qua thẩm), chỉ biết ưu
điểm của nó là rẻ thôi. Và nó cũng như bọn tẩu thép chết yểu, bị khai tử vào
năm 1975.
8.
Brylon (nhựa chịu nhiệt và bột gỗ briar):
Ưu điểm vượt trội là có thể quăng quật bất kì đâu, chấp tất
cả loại thuốc, hút bao cối một ngày tùy ý thì tẩu Brylon rất phù hợp với những
người phải di chuyển nhiều, hút nhiều, không có thời gian để nâng niu một chiếc
tẩu. Và là dĩ nhiên là hút không ngon, nóng, nhiều nước. Nhưng bù lại dễ vệ
sinh và độ bền tới mức khó chịu của bọn này cũng là một điểm cộng.
Ngoài ra còn có Calabash với những chiếc tẩu khá là dị mình
sẽ viết riêng một bài về dòng tẩu này. Ngoài ra còn một số hình ảnh về cấu tạo
bên trong một chiếc tẩu và đường hơi ra sao thì "ngon" mời mọi người
tham khảo..
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét